Column: Amper op de drempel van de nieuwe tijd
Geen gebrek aan duurzame ambities in Nederland. Ons landje legt in Europa (na Duitsland en Frankrijk) de meeste nieuwe patenten neer voor de ontwikkeling van waterstoftechnologie, zo blijkt. Bovendien doen we al goed mee in de kopgroep als het gaat om grijze waterstof. Daarnaast wil Nederland ook leidend zijn in de technologie van de nieuwe generatie batterijen. Het is allemaal hard nodig, want fossiel is nog steeds allesoverheersend in de Nederlandse energiemix.
Koning fossiel
De Nederlandse economie draait nog volop op fossiel. Het aandeel fossiel (dat is steenkool, gas en olie samen) voor energetisch gebruik is 66% in de energiemix. Hierin heeft aardgas een aandeel van 35%, olie 30% en steenkool 1%.
Laten we met wat goed nieuws beginnen. De hoeveelheid aardgas voor energetische doeleinden is sinds 1990 met 24% gedaald. Bijna alle grote eindgebruikende sectoren hebben aan deze daling bijgedragen. Met name de landbouw, met een afname van het aardgasverbruik van 74% tussen 1990 en 2021. Het minder goede nieuws is dat in de afgelopen 30 jaar het energetisch olieverbruik vrijwel stabiel is gebleven. Het wegvervoer is hier met name voor verantwoordelijk en neemt jaarlijks circa tweederde van het totale energetische olieverbruik voor haar rekening, op afstand gevolgd door de chemische sector met circa 20% aandeel in 2021. En het niet-energetisch olieverbruik (dus voor de verwerking in eindproducten, zoals plastic) is in dezelfde periode met 34% toegenomen. Aan deze groei is vooral de chemische sector debet.
Kroonprins elektriciteit
Het totale elektriciteitsverbruik is sinds 1990 inmiddels met 49% gestegen en de verwachting is dat dit verbruik in de komende jaren verder gaat doorgroeien. De doorzettende elektrificatie van de maatschappij ligt hieraan met name ten grondslag. Elektrificatie is een manier om de uitstoot van broeikasgassen effectief te verminderen, mits die elektriciteit op schone wijze wordt geproduceerd. Het grootste groeipotentieel – maar ook de grootste uitdagingen – voor elektrificatie ligt in de sectoren vervoersector en de industrie, maar met name ook in de netwerkcapaciteit.
Zonnekoning hernieuwbaar
De groei in hernieuwbare energie springt in het oog, met een toename van 233% in 30 jaar. Maar ondanks deze scherpe groei is de totale hoeveelheid energie nog relatief beperkt. Het aandeel in de energetische mix is nog slechts 3% in 2021. In 2022 is de opwekking van hernieuwbare energie echter scherp gestegen. Daarmee is de stroomproductie weer wat duurzamer geworden. De bijdrage van zonne-energie was hier de grootste. Door de toenemende elektrificatie in de industrie, in het vervoer, maar ook in huishoudens (koken, verwarmen) stijgt het aandeel elektriciteit verder.
Meer goed nieuws. De woningsector laat een scherpe daling zien in de gasintensiteit en een flinke toename in de hernieuwbare energie-intensiteit. Het verbruik van elektriciteit (uit niet-hernieuwbare bronnen) door woningeigenaren is na 2014 afgenomen door de sterke opkomst van de generatie van stroom uit hernieuwbare bronnen (met name door zonnepanelen). Het installeren van zonnepanelen blijft één van de meest populaire verduurzamingsmaatregelen. De keuze tot het installeren van zonnepanelen is bijna een ‘no-brainer’, zeker nu. Want vanaf 1 januari 2023 is de btw op zonnepanelen verlaagd naar 0% en bij de huidige relatief hoge elektriciteitsprijzen is de terugverdientijd nog steeds snel. Koning fossiel is op z’n retour, lang leve de zonnekoning.