Column: Een koolstofarme illusie rijker
Hoe koolstofarm zijn koolstofarme opties eigenlijk? Het is een onderwerp wat regelmatiger de kop opsteekt. Er worden dan vraagtekens gezet bij het koolstofarme karakter van de technieken. Ik moet toegeven, het knaagt inderdaad. Voor het bouwen van zonnestroominstallaties of windparken is ontzettend veel metaal nodig. En ook het maken van elektrische voertuigen vereist over het algemeen meer metalen en mineralen dan hun tegenhangers gebaseerd op fossiele brandstoffen. Wat is dan uiteindelijk de echte terugverdientijd voor het klimaat?
Stapelgek
Ik ben vorig weekend voor de verandering naar het theater geweest. Het is namelijk niet iets wat ik heel vaak doe, gemiddeld zo’n één keer in de twee jaar. De voorstelling van Huub Stapel over ‘familie’ kreeg de primeur van mijn eerste bezoek sinds tijden. Ik heb me kostelijk vermaakt. Huub zette zijn familie in het spotlicht en sprak over het verborgen verleden van veel families, over familieruzies en -tragedies en over de familieband. Op een gegeven moment begon hij wel wat te foeteren over wat hem vooral kwaad maakte, ook soms wat politiek getint. Dat was wat jammer. Ook ging hij aan het einde van de show iets te lang naar mijn smaak met een Limburgs accent praten. Tijdens die momenten dwaalde mijn geest af naar de fraaie Tv-programma’s van Huub, zoals Langs de Rijn, Langs de Maas, Het Dorp en natuurlijk Stapel op auto’s.
Balen als een stekker
Huub rijdt geen auto’s met een stekker, lees ik in de Linda•. Ja, inderdaad, de Linda•. Als klimaateconoom moet je nou eenmaal van veel op de hoogte zijn en blijven. Huub rijdt een ouderwetse diesel. En misschien heeft Huub wel gelijk, want bij het groene karakter van de elektrische auto kun je steeds vaker vraagtekens zetten. Volgens het Internationale Energieagentschap (IEA) vereist een gemiddelde elektrische auto nog steeds zes keer meer metalen en minerale grondstoffen dan een conventionele auto.
Ik kwam in dit verband ook een interessant artikel uit de oude doos tegen. In 2019 kwam een Belgische professor met de conclusie dat een elektrische auto 700.000 kilometer moet rijden voordat de totale CO2-uitstoot lager ligt dan die van een benzineauto. Het blijkt dat vooral bij de productie van de auto veel CO2 vrij komt. Later paste de professor zijn berekeningen na kritiek aan naar bijna 380.000 kilometer. En dat is nog steeds heel veel. Weer andere studies kwamen echter tot de conclusie dat een omslagpunt ook zomaar tussen de 30.000-50.000 kilometer kan liggen. Dit soort uitkomsten zou je eerder verwachten, want dan heeft het pas echt nut. Al-met-al is zo’n berekening geen eenvoudige wiskunde. Vooral de vele variaties aan auto’s en de moeizame vergelijkbaarheid van de verschillende typen auto’s onderling maakt het allemaal erg complex.
Van koolstofarm naar koolstofrijk
Maar ook bij andere koolstofarme technologieën is het echte ‘arme’ soms nog verder weg dan we nu denken. Zo verbruikt een onshore windcentrale negen keer meer metalen en minerale hulpbronnen dan een gasgestookte elektriciteitscentrale, aldus het IEA. En wat te denken van de warmtepomp. Die stond de laatste tijd ook meer in de belangstelling, maar dan niet in positieve zin. Het blijkt namelijk dat de warmtepomp veel vervuilender is, dan aanvankelijk werd gedacht. Dat kan zomaar oplopen tot elf keer meer vervuilender, wat vooral ook weer een relatie heeft met de productie ervan en de verwerking van grondstoffen. Het blijft dus voorlopig nog een groot raadsel wat de echte terugverdientijd voor het klimaat is van al onze koolstofarme technologieën.