Column - Europa als de koolstofvrije kampioen

Commentaar

Er kwam, niet geheel onverwacht natuurlijk, een gevarieerde reeks van reacties op het rapport. Zo was het voor sommigen vooral een teleurstellend rapport. Er werden weliswaar veel problemen over het concurrentievermogen gespot, maar er zaten maar relatief weinig concrete oplossingen in. Daarmee kreeg het rapport het stempel ‘vaag’ of ‘te voorzichtig’. Andere noemden het rapport juist een ‘bull’s eye’ rapport. Dit geluid kwam vooral uit de energiesector, omdat het rapport niet met nog meer radicale veranderingen kwam na de markthervormingen in de voorgaande jaren.

Ook vanuit de politieke arena kwamen er wisselende reacties. Diplomaten uit Spanje en Frankrijk steunde het rapport, met name vanwege het idee van een gezamenlijk industrieel beleid en dito investeringen. Maar het idee om gezamenlijk schuld aan te gaan om de financiering rond te krijgen, was tegen het zere been van Duitsland en Nederland. Zij menen dat gezamenlijk lenen door de EU de structurele problemen niet oplost. Bedrijven zouden de decarbonisatiekar moeten trekken en hebben hiervoor geen gebrek aan subsidies. Wel hebben bedrijven vooral moeilijk toegang tot kapitaal. Dit zou idealiter eerst aangepakt moeten worden.

Mega investering

De totale investeringen om de EU-economie weer op de rit te krijgen – en waarvoor dus volgens Draghi een gezamenlijke schuld van de lidstaten moet worden aangegaan – liegen er niet om. Om precies te zijn gaat het om EUR 806,9 miljard. Dit is volgens Draghi nodig om op de lange termijn te kunnen concurreren met Amerikaanse investeringen, via de Inflation Reduction Act, en met de gesubsidieerde industrie van China. Het gaat erom deze rivalen bij te benen of zelfs in te halen.

De investeringen moeten volgens Draghi ten goede komen aan tal van sectoren, waaronder de energiesector, de energie-intensieve industrie, defensie, kritische grondstoffen, geavanceerde technologie en transport. Hij roept ook op tot talrijke sectoroverschrijdende investeringen, zoals het versnellen van innovatie en het dichten van de vaardigheidskloof.

Decarbonisatie

Het rapport geeft aan dat de energie-intensieve industrie in Europa geconfronteerd wordt met toenemende concurrentiedruk, als direct gevolg van de gestegen energiekosten en de veel grotere decarbonisatie-inspanningen in de EU ten opzichte van landen buiten de EU. De margedruk is daardoor hoog en dit heeft al een de-industrialisatiebeweging in de EU op gang gebracht. Het is een onwenselijke trend, want juist de energie-intensieve industrieën zijn voor de EU cruciaal om haar strategische autonomie te blijven borgen en bijvoorbeeld ook de voedselzekerheid te garanderen.

Maar ondanks de achterstand die decarbonisatie heeft opgeleverd, ziet Draghi decarbonisatie toch als de kern van de EU strategie. Want Draghi denkt dat decarbonisatie voor de EU-industrie een specialisatie is waarmee het concurrentievoordeel verder uitgebouwd kan worden en die uiteindelijk de energiekosten juist kan verlagen. De komst van CBAM werkt hier ook als hefboom en kan de grote decarbonisatiedruk in de EU verlichten. Bovendien beschikt de EU over mogelijkheden om het voortouw te nemen in de innovatie en productie van veel schone technologieën. Deze markt blijft de komende jaren sterk groeien in omvang en het zal leiden tot nieuwe banen. De EU moet zich dus in de komende jaren ontpoppen als een ware leider op het gebied van decarbonisatie en technologie. En deze ambitie vraagt om geld, veel geld. Nu maar kijken wat allemaal wèl kan.

Deze column heeft op 23 september in de Financiele Telegraaf gestaan