Column - Het hoofd koel houden blijft een uitdaging
Hoe meer we richting de zomer gaan, hoe warmer het wordt. De temperatuur loopt langzaam op en bij elke extra graad erbij neemt de behoefte aan meer verkoeling toe. Dan is het de moeite waard om stil te staan bij de omvang van de uitdaging voor het koelen van onze huizen, onze bedrijven en onze voeding op die zomerse piekmomenten. Maar vergeet ook niet het waterverbruik met de tsunami aan zwembaden in de Nederlandse achter- en voortuinen. Kosten noch moeite worden gespaard om lijf en leden op een aangename temperatuur te houden.
Watermaatregelen
Het komt steeds vaker voor dat de vraag naar water hoger is dan het aanbod. Dit betekent waterschaarste. Het gebeurt met name als we te maken hebben met zowel een droge winter als een droog voorjaar. Er is dan minder aanvoer vanuit de rivieren en er verdampt meer water dan er neerslag valt. De kans is vervolgens aanzienlijk dat we in de zomer sneller tegen de grenzen van het watersysteem aanlopen. En het vervelende in dit verband is dat we steeds vaker te maken hebben we met aanhoudende zomerse hitte en droogte. Dus ook met waterstress.
Als de droogte in de zomer te lang aanhoudt, dan komen vaak de noodmaatregelen weer boven tafel. Denk aan minder waterdruk, een sproeiverbod en een advies tot spaarzaamheid met drinkwater. En als het echt allemaal de spuigaten uitloopt met de droogte, dan wordt een prioritering in de wateronttrekking van kracht. Ofwel een soort rangorde in de verdeling van ons schaarse water. Zo zijn ‘veiligheid en het voorkomen van onomkeerbare schade’ belangrijker dan het garanderen van drinkwater- en energievoorziening, welke weer voor gaan op de ‘tijdelijke beregening van kapitaalintensieve gewassen en proceswater’. Maar als eerste moeten sectoren zoals de industrie, recreatie en scheepvaart verplicht minder water verbruiken. Zover is het allemaal gelukkig nog niet, maar elders in Europa zijn de zomerse voorbereidingen inmiddels al in volle gang.
Europese verhitting
Vooral in Zuid-Europa neemt de waterstress al vroeg in het jaar toe. Landen zoals Spanje, Portugal en Zuid-Frankrijk maakt zich al zorgen voor een zomer met hevige droogte. In Spanje bleek april de droogste maand ooit. Inmiddels is een ‘drought response plan’ geïntroduceerd van EUR 2,2 miljard om de grootste gevolgen van droogte te verlichten. Ook in Portugal is de droogte vroeg ingetreden, waar ongeveer 90% van het vasteland heeft te lijden van droogte. En Frankrijk had te maken met de droogste winter sinds 1959. Minder smeltwater zorgt daar op den duur voor minder rivierwater in de zomer. In sommige regio’s is daarom het ‘crisisalarm’ voor droogte al geactiveerd.
De schade van dit soort fenomenen kan aardig oplopen. In een artikel in het wetenschappelijke tijdschrift Nature van mei 2021 schreef het Joint Research Centre van de Europese Commissie (EC) dat zonder droogtemaatregelen de Europese economie tegen het jaar 2100 afstevent op een schadepost van EUR 65 miljard per jaar. Als intense droogtes in Europa steeds meer gemeengoed gaan worden, dan is het verstandig om nu slim na te denken over smart bewateringsmanagement.
Hollandse waterkering
Ook in Nederland wordt waterzuinigheid gepredikt. Dat moet ook wel, want het waterverbruik is jaarlijks groot. Het is interessant om in dit verband het zwembadwater onder de loep te nemen, want de behoefte eraan neemt meer en meer toe. Stel dat 25% van de Nederlandse huishoudens een opzet- of opblaaszwembad heeft in voor- of achtertuin. Dan kom je uit op circa 2 miljoen zwembaden. En stel dat al die zwembaden samen gemiddeld zo’n 5.000 liter water per jaar verbruiken (de variatie hierin is hoog!). Dan kom je uit op 10 miljard liter water per jaar. Dit is veel, maar is per saldo 1,2% van het totale leidingwatergebruik door particuliere huishoudens. Het lijkt de spreekwoordelijke druppel op een gloeiende plaat. Echte vermindering van watergebruik bereiken we alleen als we samen de schouders onder zetten, net zoals bij zoveel andere klimaatproblemen.