Column: Manipuleren van de klimaatkoers
Griekse stenen huisjes zijn vaak helder wit. De reden daarvoor is simpel en effectief. Omdat de stenen van de huisjes veel warmte absorberen, kan de temperatuur in de zomer binnenshuis flink oplopen. Door de buitenmuren een witte kleur te geven, heeft de warmte veel minder kans om door te dringen. De zonnestralen weerkaatsen namelijk. In het verlengde hiervan zijn er inmiddels ook veel technologieën die het milieu op vergelijkbare wijze manipuleren, in een poging om de gevolgen van klimaatverandering te compenseren. Maar dit is vaak alles behalve simpel en effectief.
Technische klimaatkoers
De koers van het klimaat is grotendeels voorspelbaar. Aan de hand van een meer technische analyse op deze koers kunnen we stellen dat het lange-termijnklimaatbeeld in De Bilt in 1970 met een opgaande beweging startte bij een trendlijnmeting van 9,3 graden Celsius (gem. jaartemperatuur). De hoogtepunten hierna lagen bij de pieken van 10 graden Celsius (1976) naar 10,9 graden (in 1990). De piek van 1990 was het startpunt van een verdere versteiling in de klimaattrendlijn, om vervolgens een piekniveau van 11,7 graden Celsius te bereiken in 2014. De lijn vormde tot op heden een dubbele top in de afgelopen twee jaar (2022 en 2023). Bij deze dubbele top werd weer een ‘dark cloud cover’ gevormd, technisch gesproken dan. Hoog tijd om deze koers te manipuleren naar een meer neergaande trend. En dat kan, want gelukkig hoeft de AFM hier geen toezicht over te houden.
Vastleggen
Het manipuleren van het milieu wordt geo-engineering genoemd. Hieronder valt een verzameling van diverse technologieën, die in drie categorieën zijn samen te vatten. Zo heb je koolstofvastleggingstechnologieën, beheer van zonnestraling en beheer van aardstraling. Mijn collega Georgette Boele heeft onlangs over de eerste categorie: koolstofvastleggingstechnologieën. Over de andere twee technologieën buigt zij zich nog, daarover dus binnenkort meer. Bij koolstofvastlegging gaat het er in ieder geval om de koolstofdioxide in de atmosfeer op te vangen en op te slaan. Dit kan vervolgens op een biologische, geologische of technologische manier. Het lijken haalbare opties, maar ze komen uiteindelijk niet zonder bezwaren.
Biologische koolstofopslag is de opslag van CO2 in vegetatie zoals grasland of bossen, maar ook in de bodem en oceanen. Dat gaat vaak vanzelf. Uit onderzoek blijkt echter dat de netto opname van CO2 kleiner is dan gedacht. Bovendien kan het de biodiversiteit negatief beïnvloeden. Geologische koolstofopslag is het proces van opslag van CO2 in ondergrondse formaties of rotsen. Hiervan is echter nog onduidelijk of het doeltreffend genoeg is. Dit komt doordat de sociale en ecologische effecten nog helemaal niet duidelijk zijn. En de technische koolstofvastlegging zijn verwijderingstechnologieën die CO2 als grondstof gebruiken (via Direct Air Capture). Deze laatste optie heeft het nadeel dat de capaciteit beperkt is en het is zeer energie-intensief (en dus duur).
Ander experiment
Terug naar onze Griekse witte huisjes. In de VS zijn ze met een weerkaatsingsexperiment begonnen, las ik onlangs in de Financial Times. Boven de baai van San Francisco hebben universitaire onderzoekers zeezoutdeeltjes in de wolken gesproeid. Dit deden ze om te testen of het helderder maken van wolken – met hogere concentraties fijne zeezoutdeeltjes – uiteindelijk meer zonlicht zou kunnen weerkaatsen naar de ruimte en zo het lokale klimaat zou kunnen afkoelen. Maar er werd geen rekening gehouden met mogelijke negatieve effecten op ecosystemen van neerslaand zout. En een eerder onderzoek had al aangetoond dat het korte termijn effect misschien positief zou kunnen zijn, maar dat het op de lange termijn hoogstwaarschijnlijk averechts uitpakt.
Veel obstakels dus en zeker niet simpel of heel effectief. Maar het betekent niet dat geo-enigineering moet worden opgegeven. Ondanks dat het erg complex is, kan het uiteindelijk toch nog een klimaatbijdrage leveren. Maar het lijkt erop dat dit nog wel even duurt. In de tussentijd gaan we gewoon door met de bewezen technologieën die de CO2 verminderen. Dit zet tot nu toe meer zoden aan de dijk.