Column: Stofwolken in grondstofmarkten
Nederlanders doen het maar al te graag: praten en klagen over het weer. De wispelturigheid van ons weer levert vaak voldoende gesprekstof op. Het is bovendien ideaal om zonder enig risico ongemakkelijke stiltes te vermijden. Praten over koetjes en kalfjes; het wordt ook wel ‘small talk’ genoemd. Maar voor grondstofmarkten zijn de weersextremen veel vaker ‘big talk’ aan het worden. De dynamiek in grondstofmarkten wordt namelijk meer en meer gedomineerd door het weer.
Droogte in agrarische grondstofmarkten
Volgens de European Environment Agency (EEA) hebben extreme weersomstandigheden zoals stormen, hittegolven en overstromingen in de afgelopen 40 jaar voor 85.000 tot 145.000 dodelijke slachtoffers gezorgd in heel Europa. Meer dan 85% van deze dodelijke slachtoffers waren te wijten aan hittegolven. En dan laten we de economische impact nog buiten beschouwing.
Ook de grondstofrijke landen blijven niet gespaard van extreem weer. De kans op extremer weer zoals hittegolven, extreme droogte of zware neerslag is mondiaal toegenomen. Het aantal extreme weersgevallen lijkt zelfs ieder jaar toe te nemen. Dit heeft direct gevolgen voor heel veel toeleverketens. Een hittegolf in Vietnam en Indonesië heeft begin dit jaar flinke invloed op het aanbod van koffiebonen gehad. De extreme temperaturen en droogte hebben geleid tot lagere oogsten. Minder aanbod en hogere prijzen was het gevolg.
Ook de oogst van cacaobonen had onlangs last gehad van extreme temperaturen en droogte, met name in Ivoorkust en Ghana. Deze twee landen zijn de thuisbasis voor bijna 70% van alle cacaobonen in de wereld. Beide landen hebben met hun cacao-oogst veel last van El Niño. Dit weersfenomeen verstoort neerslagpatronen en brengt warm en droog weer naar West-Afrika. Ook hier hebben ze te maken met lagere oogsten, waardoor de export van de landen onder druk kwam te staan. Omdat cacaobomen erg kwetsbaar zijn voor veranderende weersomstandigheden – veel meer dan bijvoorbeeld koffiebonen – zijn de cacaoprijzen ook meteen erg gevoelig voor droogte en periodes van intense hitte. Dit geldt ook voor de invloed van klimaatverandering op de langere termijn. De cacaomarkt is het meest recente voorbeeld van de manieren waarop El Niño en weersextremen de dynamiek in markten hebben versterkt. Ook de suikermarkt is eind vorig jaar nog hard getroffen door droogte en hittegolven, met verstrekkende gevolgen voor aanbod, export en prijzen. Aanhoudend extreem weer is dus vervelend nieuws voor de notoire liefhebbers van koffie, chocolade en andere zoetigheden. Zij moeten gewend raken aan sterk beweeglijke prijzen.
Natte boel in metaalmarkten
Ook in industriële metaalmarkten krijgen weersinvloeden steeds meer grip op de markt. Dit uit zich voornamelijk in de mijnbouw waar de ertsen worden ontgonnen. Want zodra de output van de mijnbouwsector stokt heeft dit invloed op de aanvoer van ruw materiaal verderop in de keten. De weersextremiteiten in Australië zijn daar een goed voorbeeld van. Tijdens het ‘natte seizoen’ (van november tot april) kunnen mijnbouwgebieden in de staat Queensland in het Noordoosten van het land te maken krijgen met overstromingen en/of landverschuivingen. De overstromingen zijn een bijna jaarlijks terugkerende gebeurtenis en het lijkt extremer te worden. De kolenmijnen in de regio komen onder water te staan. Het tast de kwaliteit van de kolen aan en verlaagd de output. Daarnaast legt het de infrastructuur rondom de mijnen vaak voor langere tijd volledig lam. En het Noordwesten van Australië krijgt jaarlijks te maken met een cycloonseizoen. De kans op cyclonen is ook hier het grootst in de periode november-april. Aangezien de regio rijk is aan ijzererts komt het regelmatig voor dat bulkschepen in deze periode niet kunnen aanmeren of uitvaren.
Meer extreem weer
Duidelijk is dat extreme weersomstandigheden vaak veel aanbodverstoringen opleveren. Dit zorgt voor hogere prijzen. Het aantal extreme weersgevallen zal de komende jaren verder toenemen, zo wordt verwacht. Het verhoogt de onzekerheid in grondstofmarkten. Ondanks de redelijk voorspelbaarheid, blijft het in grondstofmarkten afwachten hoe elke storm overwaait.