Minder gasverbruik dringt uitstoot broeikasgassen terug
De vermindering in de uitstoot door de jaren heen is traag, waarbij met name de vervoersector minder meters maakt ten opzicht van de andere sectoren. De uitstoot van broeikasgassen ligt een stuk lager in 2022, met name door minder aardgasverbruik in de industrie, landbouw en de gebouwde omgeving. Door de hoge gasprijzen zijn veel industriële bedrijven op zoek gegaan naar noodzakelijke alternatieven om vooral de bedrijfscontinuïteit te waarborgen.
De verbranding van fossiele brandstoffen om energie te produceren is verantwoordelijk voor ongeveer 72% van de broeikasgassen (BKG) wereldwijd, aldus het Center for Climate and Energy Solutions (C2ES). Minder fossiele brandstoffen (zoals gas) en vervanging ervan voor duurzame bronnen heeft hiermee de hoogste prioriteit. De Nederlandse industrie heeft in de afgelopen maanden haar gasverbruik flink verminderd, met name door de hogere kosten. Meer energie-efficiency maatregelen, vervanging van gas voor bijvoorbeeld olie, stilleggen van productielijnen en soms compleet staken van alle activiteiten lagen hier aan ten grondslag. Daarmee is de transitie naar een duurzamere energiemix is nog ver weg.
Trage reductie in uitstoot BKG
De Europese Green Deal streeft naar klimaatneutraliteit in 2050. Dit is ook de ambitie van de Nederlandse regering. Maar om dit doel te bereiken, is grootschalige actie nodig in veel sectoren. Om bijvoorbeeld alleen al het doel van 2030 te bereiken (60% minder uitstoot van BKG van het niveau van 1990), is een BKG-reductie van ruim 50% nodig. Elk onderdeel van de Nederlandse economie zal hieraan moeten bijdragen. Volgens de eerste voorlopige emissiecijfers van CBS en RIVM/Emissieregistratie (op basis van voorschriften van het Intergouvernementele Werkgroep inzake Klimaatverandering van de VN, IPCC) is de uitstoot van BKG in Nederland met 10% afgenomen in het eerste halfjaar van 2022 ten opzichte van dezelfde periode in 2021.
Sinds 1990 heeft Nederland zo’n 15% minder BKG uitgestoten. Als we alleen kijken naar de uitstoot van CO2, dan gaat het om een reductie van de uitstoot van 13% sinds 1990. De energiesector, de industrie en de particuliere huishoudens hebben met een reductie van 16-20% sinds 1990 hier het meeste aan bijgedragen, terwijl het vervoer 5% reductie heeft waar kunnen maken. De vermindering in de uitstoot door de jaren heen is echter traag.
De neergaande trend in de uitstoot van BKG zet echter pas laat in. Van 1990 tot 1997 nemen de emissie toe, om daarna in een grillig patroon licht te dalen. Vanaf 2010 – na de financiële crisis van 2008-2009 – nemen de emissies iets sterker af op jaarbasis. Vanaf 2014 nemen de emissies van BKG weer licht toe, met name vanuit de mobiele bronnen (zoals personenauto’s, vrachtvervoer over de weg, scheepvaart, luchtvaart, e.d.). Op het moment dat Covid-19 en de lockdowns zich in 2020 aandienen, is een abrupt scherpere reductie waarneembaar in de emissies van BKG. Met de versoepelingen in de samenleving in 2021 is echter weer een licht herstel in de uitstoot zichtbaar.
Minder gasverbruik, minder BKG
Vorige week publiceerde het CBS de BKG-emissiecijfers over het tweede kwartaal van 2022. Uit die cijfers bleek dat de uitstoot van BKG in het tweede kwartaal van dit jaar 9% lager was dan de uitstoot van een jaar geleden. Dit kwam met name door minder aardgasverbruik in de industrie, landbouw en de gebouwde omgeving. In de sector energievoorziening (elektriciteit) bleef de uitstoot nagenoeg hetzelfde. Het aardgasverbruik in deze sector lag bijna 20% lager in het tweede kwartaal op jaarbasis, maar is de productie van elektriciteit uit kolen met 40% op jaarbasis gestegen. Ook de productie uit hernieuwbare bronnen steeg flink – met 25% op jaarbasis in het tweede kwartaal van 2022 – maar deze bron kon de uitstoot van BKG van de sector energievoorziening per saldo niet reduceren.
Door het zachte voorjaar lag het gasverbruik in het tweede kwartaal van 2022 een stuk lager ligt op jaarbasis, mede doordat het in 2021 nog relatief koud was en de CV-ketel vaker werd opgestookt. Van veel efficiënter energieverbruik door gebouweigenaren lijkt echter nog nauwelijks sprake. De emissies van de gebouwde omgeving liggen in het tweede kwartaal van 2022 namelijk op vrijwel identieke hoogte als in het tweede kwartaal van 2019 en 2020.
De correlatie tussen industrieel gasverbruik en de uitstoot van BKG in de industrie was tot en met de eerste helft van 2021 hoog. Meer of minder gasverbruik betekende dito emissies van BKG. Maar sinds de gasprijs explosief is gestegen is deze relatie ontkoppeld. De data wat betreft het industriële gasverbruik ligt bijna 3 maanden voor op de data wat betreft de emissies van BKG. Uit de trends en het parallel tussen beide grootheden is het aannemelijk om te stellen dat de uitstoot van BKG in het derde kwartaal van 2022 weer een stuk lager zal liggen dan het niveau in 2021.
Gasmaatregelen
Door de hoge gasprijzen zijn veel industriële bedrijven op zoek gegaan naar noodzakelijke alternatieven om de bedrijfscontinuïteit te waarborgen. Zo werden meer energie-efficiency maatregelen ingevoerd of werd aardgas vervangen door bijvoorbeeld olie of hernieuwbare bronnen, daar waar mogelijk. Maar regelmatig werden ook productielijnen stilgelegd of werden de activiteiten compleet gestaakt. Bij aanhoudend hogere kosten voor aardgas zal dit een niet te stoppen tendens worden binnen de sector industrie, maar ook daarbuiten. De schok in de aardgasmarkt brengt veel maatregelen onder ondernemers op gang. De genomen maatregelen hebben een directe invloed en zijn in eerste instantie meer gericht op de bedrijfseconomische aspecten. Het zet een rem op de transitie naar een meer hernieuwbare energiemix.
Dit artikel is onderdeel van de Sustainaweekly van 19 september 2022