SustainaWeekly - De uitdaging om de uitstoot van auto’s te verminderen

• Aandeel zero-emissie personenauto's en oplaadpunten is in 2022 flink gestegen...

• ...en ze moeten aanzienlijk blijven stijgen om de overheidsdoelen voor 2030 te halen

• De verwachte broeikasgasemissiereductie voor auto's in 2030 blijft achter bij wat nodig is

In 2021 was de mobiliteitssector in Nederland verantwoordelijk voor 30,8 megaton broeikasgasemissies (BKG, grootste deel CO2. Dit was 18% van de totale broeikasgasemissies. Uit de voorlopige gegevens voor 2022 blijkt dat de broeikasgasemissies dit jaar zouden kunnen dalen tot 30 megaton. Binnen de mobiliteit is het wegvervoer de grootste uitstoter. Het is verantwoordelijk voor ongeveer 85% van de totale emissies van de mobiliteitssector. Personenauto's stoten ongeveer de helft van het totaal van de mobiliteit uit. De overheidsdoelstelling voor de mobiliteitssector is om de BKG-uitstoot terug te brengen tot 21 Megaton in 2030. Het is dus duidelijk dat de mobiliteitssector een belangrijke rol moet spelen om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen.

Aandeel nulemissieauto's moet fors toenemen

Het beleid van de Nederlandse overheid is dat elke nieuwe auto die vanaf 2030 wordt verkocht een zero-emissie auto moet zijn. Dit kan een batterij-elektrische auto zijn of een brandstofcel-elektrische auto. Eind december 2022 bedroeg het wagenpark circa 8,8 miljoen personenauto's en werden er 306.321 nieuwe personenauto's in 2022 verkocht, ver onder het jaargemiddelde van circa 440.000 (gemiddelde 2005-2021). Het wagenpark van batterij-elektrische auto's in Nederland bedroeg eind december 2022 (RVO) 328.295 personenauto's en 596 brandstofcel-elektrische auto's. Dit is een toename van 34% in batterij-elektrische voertuigen op jaarbasis. In 2030 moet het aantal zero-emissie nieuwe personenauto's gelijk zijn aan het totaal verkochte aantal nieuwe personenauto's van ongeveer 440.000. Om dat te bereiken moet het aandeel in de verkoop van zero-emissie personenauto's fors stijgen van 23,6% in 2022 (RVO) naar 100% in 2030 (zie onderstaande grafieken).

Nederland heeft ambitieuzere doelstellingen voor auto's dan de EU. De EU heeft een emissieloze doelstelling voor zowel nieuwe auto's als bestelwagens in 2035, tegenover 2030 voor Nederland. Het aandeel batterij-elektrische auto's in de EU bedroeg in 2021 slechts 0,8%. In 2021 reden er in de EU 246 miljoen auto's op de weg (ACEA). In 2022 was het aandeel batterij-elektrische auto's van de autoverkopen in de EU 12,1% van het totaal, terwijl dat voor Nederland 24% bedroeg. Nederland is dus vergevorderd ten opzichte van de EU.

Wereldwijd overschrijdt de verkoop van EV's de 10 miljoen verkopen in 2022 en full battery EV's zijn goed voor meer dan 70% van de verkochte EV's, de rest zijn plug-in hybrides (IEA). Volgens het IEA bedraagt het aandeel van EV in de totale autoverkoop in het netto-nul-scenario meer dan 60% in 2030. In dit scenario stijgt het aantal EV wereldwijd van 60 miljoen in 2021 tot meer dan 700 miljoen in 2030.

In Nederland was het wagenpark van 8,8 miljoen personenauto's in 2021 verantwoordelijk voor ongeveer 15,4 Megaton broeikasgasemissies. In 2030 bedraagt het wagenpark dat broeikasgassen uitstoot naar verwachting 6,4 miljoen personenauto's (auto’s met verbrandingsmotoren en hybride voertuigen). De totale broeikasgasuitstoot van deze 6,4 miljoen personenauto's zal waarschijnlijk ongeveer 11,6 Megaton bedragen. Door de maatregel in te voeren dat alle nieuwe personenauto's in 2030 emissievrije auto's moeten zijn, zal de uitstoot van broeikasgassen dus waarschijnlijk dalen van 15,4 megaton naar 11,6 megaton of een vermindering van 3,8 megaton in 2030. Ook ander wegvervoer moet de BKG-uitstoot verminderen. In een volgende notitie in deze publicatie zullen we ons concentreren op het commerciële wegvervoer en het zware wegtransport.

Totale eigendomskosten batterij-elektrische auto's versus auto's met verbrandingsmotor

Momenteel zijn batterij-elektrische auto's duurder in aanschaf, zelfs wanneer rekening wordt gehouden met overheidssubsidies. In 2021 bedroegen de gemiddelde aankoopkosten EUR 51.000, terwijl de gemiddelde prijs van een benzineauto ongeveer EUR 10.000-15.000 lager lag. Volgens een recente studie van LeasePlan zijn elektrische voertuigen in bijna elk segment en in bijna elk Europees land nu echter even duur of goedkoper dan benzine- of dieselauto's. De analyse is gebaseerd op de totale kosten van het bezit en gebruik van een auto, inclusief energie/brandstof, afschrijving, belasting, rente, verzekering en onderhoud. De studie merkt op dat "brandstofkosten aanzienlijk lager blijven voor elektrische auto's dan voor benzine- en dieselauto's: brandstofkosten vertegenwoordigen 15% van de totale eigendomskosten van een EV, terwijl dit 23% en 28% is voor benzine- en dieselrijders. Batterij-elektrische voertuigen hebben dus een hogere initiële investering maar lagere gebruikskosten. Het stimuleringsprogramma van de overheid dekt een deel van deze hogere initiële investering; zo bedraagt de subsidie voor de aankoop van een nieuwe elektrische auto EUR 2.950 en voor een tweedehands elektrische auto EUR 2.000 (de bedragen voor 2023). Om het doel te bereiken om meer personenauto's met nulemissie op de weg te krijgen, zullen de aanschafkosten moeten dalen zodat elektrisch rijden voor een groot aantal mensen toegankelijk wordt.

Forse toename aantal oplaadpunten

Het totale aantal oplaadpunten in Nederland is in december aanzienlijk gestegen tot 119.197. Dit in een stijging van 44% ten opzichte van 2021. Eind 2021 waren er wereldwijd 1,8 miljoen oplaadpunten (IEA). In Nederland zijn er 69.804 reguliere publieke laadpunten die 24/7 publiek toegankelijk zijn, 49.393 semi-publieke laadpunten en 4.164 snellaadpunten. Reguliere laadpunten (openbaar en semi-openbaar) hebben een capaciteit kleiner of gelijk aan 22kW, terwijl snellaadpunten een grotere capaciteit hebben dan 22 kW (RVO). Daarnaast zijn er naar schatting 345.000 particuliere laadpunten. Sommige hybride auto’s kunnen ook via het gewone stopcontact laden. RVO heeft een onderzoek gepubliceerd over opladen in Nederland (Nationaal Laadonderzoek). Volgens dit onderzoek heeft 68% van de gebruikers van elektrische auto's zonnepanelen en wil 95% van deze groep zonne-energie gebruiken voor het opladen of doet dit al.

Momenteel zijn er 4,1 auto's (BEV, PHEV) per openbaar en semi-openbaar oplaadpunt in Nederland. Als we ook naar de particuliere oplaadpunten kijken, zijn er 1,1 auto's per oplaadpunt. In China zijn dit 5 auto's per oplaadpunt en in Duitsland 12 auto's per oplaadpunt. Kijkend naar andere landen zou het aantal oplaadpunten momenteel dus voldoende moeten zijn. In dichtbevolkte gebieden waar ook beperkte mogelijkheden zijn voor particuliere oplaadpunten is het echter waarschijnlijk dat het aantal auto's (BEV, PHEV) per oplaadpunt veel hoger is en dat er niet voldoende oplaadpunten zijn. De overheid streeft naar 1,8 miljoen publieke, semi-publieke en private oplaadpunten in 2030. Momenteel zijn er 10 waterstoftankstations. Dit betekent ongeveer 60 brandstofcelauto's per tankstation.

Conclusie

In 2021 was de mobiliteitssector in Nederland verantwoordelijk voor 30,8 megaton aan broeikasgasemissies (BKG), waaronder 30,1 megaton CO2-uitstoot. Dit was 18% van de totale broeikasgasemissies in 2021. In 2022 was deze uitstoot hoogstwaarschijnlijk lager. Het wegvervoer is de grootste uitstoter. Het is verantwoordelijk voor ongeveer 85% van de totale uitstoot van de mobiliteitssector. Personenauto's stoten ongeveer de helft van de totale mobiliteit uit. De regering heeft zich ten doel gesteld dat alle nieuwe personenauto's in 2030 emissievrije auto's moeten zijn. Dit is een ambitieuze doelstelling die waarschijnlijk zal leiden tot een reductie van ongeveer 4 Megaton aan broeikasgasemissies in 2030. Dit schiet tekort. Auto's zouden in 2030 in totaal 5 megaton minder broeikasgassen moeten uitstoten. Een snellere invoering van EV via stimuleringsmaatregelen, meer betaalbare EV en strengere emissiedoelstellingen voor auto's met verbrandingsmotor zijn cruciaal om de emissies sneller terug te dringen. De doelstelling van de totale mobiliteitssector is een vermindering van de uitstoot van broeikasgassen met 10 megaton in 2030. Er moet meer worden gedaan in de andere delen van de mobiliteitssector om deze emissies terug te dringen.