Sustainaweekly - Groene investeringen stijgen... maar niet genoeg

Economie thema:

De wereldwijde investeringen in schone energie blijven stijgen en bereiken dit jaar naar schatting USD 1.740 miljard, maar het groeitempo lijkt te vertragen in vergelijking met het hoge tempo van vorig jaar. In het tempo van dit jaar zouden de investeringen ver achterblijven bij een netto nul-scenario, en het groeitempo zou volgend jaar juist moeten verdubbelen en tot 2030 op dat niveau moeten blijven om de vereiste niveaus te bereiken.Sector thema:

Zowel Nederland als de EU lopen achter bij de vermindering van de broeikasgasemissies van het wegverkeer. Het overgangstempo moet worden opgevoerd en Nederland heeft ambitieuze doelstellingen vastgesteld. Wij betwijfelen echter of de doelstellingen sullen worden gehaald. De invoering van elektrische voertuigen met batterijen zou kunnen vertragen. Bovendien is het vereiste traject aanzienlijk steiler dan de historische trend.

Verontrustende trends in groene investeringen

• De wereldwijde investeringen in schone energie blijven stijgen en bereiken dit jaar naar schatting USD 1.740 miljard, maar het tempo van de groei lijkt af te nemen ten opzichte van het hoge tempo van vorig jaar

• Bovendien blijven de investeringstrends ongelijk, met bescheiden investeringen in opkomende en ontwikkelingslanden, die goed zijn voor een derde van de wereldwijde uitstoot

• In het tempo van dit jaar zouden de investeringen ver achterblijven bij een netto nul-scenario, en het tempo van de expansie zou volgend jaar moeten verdubbelen en tot 2030 op dat niveau moeten blijven om de vereiste niveaus te bereiken

• Hoewel talrijke beleidsinitiatieven - in de VS, Europa en China - wijzen op een sterkere expansie in de toekomst

Wij nemen de onlangs verschenen World Energy Investment 2023 van het IEA (zie hier) onder de loep. We beoordelen recente trends in energie-investeringen en in hoeverre die stroken met een netto nul-scenario. Op basis van de eerste ramingen van de organisatie voor dit jaar belichten we enkele zorgwekkende trends in investeringen in schone energie.

De groei van investeringen in schone energie lijkt te vertragen

Het jaarlijkse niveau van de wereldwijde investeringen in schone energie zal volgens het IEA waarschijnlijk zijn opwaartse trend voortzetten, van USD 1.617 miljard in 2022 tot USD 1.740 miljard dit jaar, tegenover USD 1.074 miljard in 2015. Dat was het goede nieuws. Het slechte nieuws is dat dit een vertraging van de groei van groene investeringen zou betekenen. Na een jaarlijkse groei van 11,8% in 2021 en 14,8% in 2022, zou de expansie van schone investeringen zijn vertraagd tot 7,6% in 2023. Bijna alle componenten van groene investeringen vertraagden, maar er was vooral een zwakte in de investeringen in energie-efficiëntie, die dit jaar lager worden ingeschat dan vorig jaar.

Investeringen in schone energie laag in ontwikkelingslanden

De afgelopen jaren zijn de investeringen in schone energie sterk toegenomen in de geavanceerde economieën en ook in China. Deze economieën domineren de investeringen in schone energie, zoals blijkt uit de grafiek op de volgende pagina. De versnelling en het algemene niveau van groene investeringen is echter veel bescheidener in opkomende en ontwikkelingslanden. Schone investeringen in deze landen bedragen minder dan 15% van het mondiale totaal, terwijl hun koolstofuitstoot ongeveer een derde van de totale mondiale uitstoot bedraagt. De decarbonisatie van deze economieën is dus cruciaal als we de opwarming van de aarde willen beperken tot 1,5 graad. Het gebrek aan impulsen tot dusver om deze landen te helpen bij de financiering van de energietransitie lijkt een groot obstakel te zijn voor de wereldeconomie om een Net Zero-scenario te bereiken (zie onze notitie hier voor meer hierover).

Groei groene investeringen in Europa naar schatting sterk vertraagd

Wanneer we de geraamde groeipercentages voor dit jaar nader bekijken (zie grafiek rechtsboven), lijkt het erop dat de groei van schone investeringen in Noord-Amerika sterk bleef versnellen, maar elders vertraagde. Terwijl het groeitempo in China sterk bleef, lijkt het in opkomende en ontwikkelingslanden, maar ook in Europa, sterk te zijn vertraagd. In het geval van Europa moet worden opgemerkt dat het groeitempo in 2021 en 2022 bijzonder hoog was, zodat deze cijfers enige volatiliteit kunnen vertonen. Als we naar de details kijken, lijkt het erop dat de investeringen in energie-efficiëntie enigszins zijn teruggelopen, na de explosieve groei van de afgelopen twee jaar. Ook het groeitempo van de investeringen in hernieuwbare energie vertraagde, maar bleef behoorlijk. Een meer verontrustende trend is dat de investeringen in elektriciteitsnetten tot stilstand zijn gekomen en dat dit het tweede opeenvolgende jaar was waarin de groei van de kapitaaluitgaven vertraagde.

Investeringen die ver achterblijven bij een netto nul-scenario

De ontwikkelingen in investeringen in schone energie zijn de afgelopen jaren indrukwekkend geweest en sinds 2019 overtreffen ze de investeringen in fossiele brandstoffen met een steeds grotere marge (zie grafiek rechts). Feit is echter dat deze trends nog veel indrukwekkender zullen moeten worden voor een succesvolle energietransitie. De grafiek links toont recente groene investeringsniveaus vergeleken met IEA-schattingen van groene investeringen in 2030 in een Stated Policies Scenario (STEPS - gebaseerd op huidig beleid en doelstellingen ondersteund door gedetailleerd beleid), in een Announced Pledges scenario (APS - gebaseerd op alle klimaatverbintenissen en doelstellingen) en een Net Zero Emissions by 2050 Scenario (NZE). De groei van groene investeringen zou volgend jaar ruwweg moeten verdubbelen ten opzichte van de raming van dit jaar en tot 2030 in dat tempo moeten blijven om tegen 2050 te voldoen aan de NZE. Een aantal beleidsinitiatieven - in de VS, Europa en China - wijzen op een sterkere expansie in de toekomst.