Stress thuis kost kinderen uit armste gezinnen gemiddeld €1.800 aan inkomen per jaar

In Nederland groeit één op de drie basisschoolleerlingen op in een stressvolle thuissituatie. Oorzaken zijn vaak financiële problemen of zorgtaken die bij één ouder of de kinderen zelf terechtkomen. Volgens het onderzoeksrapport heeft dit duidelijke gevolgen: leerlingen presteren minder goed en ontwikkelen vaker mentale klachten. Op scholen met lagere inkomens ligt het aantal kinderen in stressvolle situaties en met mentale klachten bijna twee keer zo hoog als op scholen met hogere inkomens. Annerie Vreugdenhil, Bestuursvoorzitter van ABN AMRO Foundation zegt, “Gelijke kansen voor kinderen zijn heel belangrijk en het is zorgelijk dat we dit soort situaties nog steeds zoveel zien in Nederland. Het heeft niet alleen gevolgen voor de kinderen zelf, maar ook voor de Nederlandse samenleving als geheel. ABN AMRO zet zich al lange tijd in voor gelijke kansen en daar blijven we ons hard voor maken. Daarom vinden wij het belangrijk om de resultaten van het onderzoek te delen en samen met onze partners te werken aan extra ontwikkelingskansen voor kinderen.”

Maand minder onderwijstijd

Leerkrachten zien dat problemen thuis direct doorwerken in de klas: de schooldag begint vaak onrustig, waardoor het lesgeven wordt vertraagd. Volgens berekeningen van SEO kost dit basisschoolkinderen gemiddeld een maand effectieve onderwijstijd per jaar, uitgaande van een half uur gemiste lestijd per dag. Leraren zien bovendien dat de mentale problemen van hun leerlingen leiden tot lagere schoolprestaties en verminderde concentratie. Hierdoor groeit de kloof tussen kinderen die opgroeien in een stressvolle thuissituatie en kinderen die in een stabielere omgeving groot worden. Deze kloof is ook te zien in de grote verschillen tussen basisscholen met hoge en lage ouderinkomens. Op scholen waar ouders gemiddeld minder verdienen, komen mentale problemen vaker voor bij leerlingen. Basisschoolleraren schatten in dat ongeveer een kwart van de leerlingen in hun klas met stress en mentale problemen kampt.

Ernstige gevolgen voor toekomst

De gevolgen van kansenongelijkheid reiken verder dan de basisschool. Kinderen die opgroeien in gezinnen met veel stress, kampen niet alleen met leerachterstanden en mentale problemen, maar lopen risico op een lager toekomstig inkomen. Volgens het onderzoek kan het terugbrengen van stress tot het landelijke gemiddelde bij deze kinderen het inkomen later op volwassen leeftijd met gemiddeld €1.800 bruto per jaar verhogen. Ook voor kinderen uit gezinnen met iets minder stress geldt: een lagere stressbelasting kan leiden tot betere leerprestaties, meer zelfredzaamheid en uiteindelijk een hoger inkomen op latere leeftijd. Hans Spekman, directeur Jeugdeducatiefonds: “Het is ronduit schrijnend dat kinderen in 2025 nóg vaker zonder basisvoorzieningen opgroeien dan in 2023. Geen eigen fiets, geen eigen bed en geen geld voor een museumbezoek. Terwijl dit cruciaal is voor de ontwikkeling van kinderen. Dit kunnen we alleen aanpakken door de school niet alleen te zien als een plek waar je leert rekenen of lezen, maar ook waar vertrouwen wordt opgebouwd tussen kind, ouder en samenleving. Zij zien kinderen dagelijks en weten wat er nodig is.”

Oproep tot structurele oplossingen

Het onderzoek maakt duidelijk dat het behandelen van mentale klachten alleen niet voldoende is; ook de ongezonde financiële thuissituatie moet worden aangepakt. Scholen spelen hierbij een cruciale rol als plek van vertrouwen. Zo kan een brugfunctionaris bijvoorbeeld helpen de rust in de thuissituatie te bewaren, waardoor er minder effectieve onderwijstijd verloren gaat. Daarom is het belangrijk om scholen te ondersteunen en te vragen wat zij nodig hebben.

Onderzoek

‘Kansenongelijkheid in Nederland’ SEO Economisch Onderzoek deed in opdracht van de ABN AMRO Foundation en het Jeugdeducatiefonds in 2021, 2023, 2024 en 2025 onderzoek naar kansenongelijkheid in Nederland. In een enquête kregen basisschoolleerkrachten van groep 5 vragen over onder meer ontwikkelmogelijkheden, ontspanningsmogelijkheden en voorzieningen thuis. In totaal namen 514 scholen uit alle delen van Nederland deel aan het onderzoek. Dit is vergelijkbaar met 2024.

ABN AMRO Foundation

ABN AMRO Foundation zet zich in voor gelijke kansen. Jaarlijks nemen 20.000 kinderen deel aan activiteiten die de Foundation organiseert. Dit zijn bijvoorbeeld sportdagen of museumbezoeken. Daarbij zijn ruim 5.000 ABN AMRO medewerkers actief als vrijwilligers. Kinderen doen kennis en ervaringen op die zij op school of van huis uit niet mee krijgen, hebben plezier en vergeten even hun zorgen. Het helpt ze om zelfvertrouwen te krijgen zodat zij groter durven denken als het om hun eigen toekomst gaat.

Jeugdeducatiefonds

Het Jeugdeducatiefonds helpt om de ontwikkelingskansen van kinderen die opgroeien in armoede te vergroten. Aanvragen voor het Jeugdeducatiefonds lopen via de basisschool, omdat de leerkracht of brugfunctionaris als geen ander weet wat nodig is. Dit kan variëren van een fiets, bril of bijles tot een schoolreisje. Ons doel: maximale ontwikkelingskansen voor álle kinderen. In het schooljaar 2024-2025 zijn ruim 1,2 miljoen basisschoolleerlingen bereikt.