De stand van het land
Prinsjesdag 2024, de eerste keer dat Eelco Heinen als Minister van Financiën de Miljoenennota en rijksbegroting aan de Tweede Kamer heeft aangeboden. De eerste keer ook dat het Kabinet Schoof een begroting levert en financieel dekking moet bieden voor haar “Hoop, lef en trots”-plannen. Spannend! De Algemene Politieke Beschouwingen zullen de komende week ongetwijfeld vuurwerk opleveren. Hopelijk blijft het bij siervuurwerk en dat goed fatsoen het mag winnen van extreem knalvuurwerk.
“De stand van het land” beschouwen is natuurlijk meer dan kijken naar een kloppende begroting en gezonde economische groei. Doen we dat wèl, dan zien we koopkrachtherstel sinds eind 2023 en een toename van spaargeld bij huishoudens. De arbeidsparticipatie is hoog, met steeds meer mensen die een eigen inkomen verdienen. Maar aan de andere kant zien we meer faillissementen, lage vertrouwensindicatoren, een lage maar wel licht oplopende werkloosheid en inflatie die minder onder controle is dan verwacht. Internationaal heerst er onrust, die ook de financiële markten parten speelt. De economische groei in het tweede kwartaal was positief, maar juni data over de export, industrie en consumptieve bestedingen vielen tegen. Vanuit de macro-helikopter gaat het veel te ver om het woord crisis in de mond nemen, maar het klimaat voor “Hoop, lef en trots” is verre van optimaal.
Zoomen we in dan zijn er veel problemen in ons land waar je het woord crisis wèl achter kunt plakken. Zonder de ambitie uitputtend te zijn, noem ik: huizen, stikstof, koopkracht, fatsoen, vluchtelingen, energie, onderwijs, zorg, klimaat. De meeste onderwerpen schreeuwen om nieuw beleid met een gezonde financiële basis. Dat de schoen juist op dit punt gaat wringen voor delen van het nieuwe beleid, is voor mij evident
In februari stapte Pieter Omtzigt al even uit de formatie toen er tegenvallers boven tafel kwamen bij de overheidsfinanciën. Slechts enkele dagen na de bordesscene gaf Minister Heinen in juli een indicatie dat de bodem van de schatkist zichtbaar is. “Ruimte voor extra nieuw beleid naast de afspraken in het hoofdlijnenakkoord is er niet”, stelde hij. Inmiddels is duidelijk dat hij meer financiële tegenvallers op zijn bordje heeft. Weinig populaire bezuinigingen en/of belastingverhogingen zullen nodig zijn als men alle plannen ten uitvoer wil brengen. Zeker nu we constateren dat de economie zich niet eenduidig positief ontwikkelt.
Laten we hopen dat we het dieptepunt van de fatsoenscrisis hebben gehad in Den Haag, zodat men zich kan concentreren op het verbeteren van het overige van de stand van het land.
Deze column verscheen eerder in Deal! Vakblad voor inkopers van de Nevi