De week van minder schuldsaneringen en bijstandsgerechtigden, en dalende inkoopmanagersindex
Deze week kijken we naar de daling van het aantal schuldsaneringen en bijstandsgerechtigden. Verder aandacht voor de Nevi inkoopmanagersindex, die signaleerde dat groei van de productie in de industrie naar laagste tempo sinds 2020 is gegaan.
Mede-auteur: Piet Rietman
Minder schuldsaneringen en bijstandsgerechtigden
In 2021 werden er 2300 mensen toegelaten tot de wettelijke schuldsanering (WSNP). 5700 schuldsaneringstrajecten werden beëindigd. Daarnaast werd vandaag bekend dat in het eerste kwartaal van 2022 nog maar 407.000 mensen een bijstandsuitkering ontvingen.
Beide cijfers van het CBS zijn ongekend laag. Sinds 2011 daalt de instroom in de WSNP en, daarmee samenhangend, enkele jaren later de uitstroom. Het aantal bijstandsgerechtigden is op het laagste niveau sinds 2013.Het dalende aantal WSNP-trajecten is vooral te verklaren door beleid. In de afgelopen tien jaar bleef dit aantal trajecten dalen, in zowel de jaren dat de koopkracht steeg als daalde. Dankzij de opkomst van gemeentelijke schuldhulpverlening is de nadruk meer op preventie van schulden komen te liggen. Vroeg Eropaf-teams zorgen ervoor dat mensen niet in problematische schulden belanden en vervolgens dus ook niet in de WSNP. Bij de daling van het aantal bijstandsgerechtigden wordt vaak de in 2015 ingevoerde 'verplichte tegenprestatie' als verklaring genoemd. Het is in de meeste gemeenten verplicht om bijvoorbeeld vrijwilligerswerk te doen om de volledige uitkering te behouden. Het aantal bijstandsgerechtigden daalde echter vóór 2015 al. Er zijn dit jaar vier pilots die kunnen laten zien wat beter werkt: de verplichte tegenprestatie, of een lichter regime. Een belangrijkere verklaring voor het aantal bijstandsgerechtigden is de conjunctuur. Bij economische groei en een krappe arbeidsmarkt is in eerste instantie de instroom van bijstandsgerechtigden laag. Bij een zeer krappe arbeidsmarkt komt daar bovendien een hoge uitstroom bij van bijstandsgerechtigden die langere tijd niet gewerkt hebben. Vanwege de hoge inflatie is het te verwachten dat sommige huishoudens in de komende jaren in de knel komen. In deze twee cijfers zal dat echter niet goed terug te zien zijn. Het aantal bijstandsgerechtigden zal gelijkblijven of licht dalen, uitgaande van onze werkloosheidsverwachting. Die is 3,8% voor dit jaar, 4,2% voor volgend jaar, en daalt dan weer verder. Binnen de groep bijstandsgerechtigden zijn echter wel grote problemen te verwachten doordat de hoogte van de uitkering, gecorrigeerd voor inflatie, fors daalt. Dat leidt logischerwijs tot een toestroom van bijstandsgerechtigden in de schulden, net als een te verwachten toestroom van werkenden en AOW-gerechtigden. Omdat WSNP-trajecten vaak voorkomen worden, zijn er andere, belangrijkere indicatoren. Dit is bijvoorbeeld het aantal huishoudens dat problematische schulden heeft, spaargeld opneemt, uitgaven uitstelt of consumptieve kredieten afsluit. (Piet Rietman).
Groei productie industrie naar laagste tempo sinds 2020
De NEVI Inkoopmanagersindex voor de Nederlandse industrie daalde van 59,9 in april naar 57,8 in mei, wat duidt op tragere groei. De productie en de nieuwe orders namen toe in het laagste tempo sinds eind 2020.
De productie en de nieuwe orders namen toe in het laagste tempo sinds eind 2020. De groei van de productie wordt belemmerd door tekorten aan geschoold personeel en de ontregeling van toeleveringsketens, waardoor veel ondernemingen nog steeds niet tegemoet kunnen komen aan de vraag naar hun producten. De oorlog in Oekraïne en de lockdowns in China drukken nog steeds het optimisme voor de komende twaalf maanden.
Zowel inkoop- als afzetprijzen bleven in mei snel toenemen. Ondernemers moeten hogere prijzen betalen voor bijna alles: van metalen en elektronica tot transportdiensten, energie en arbeid. De meesten verhoogden in mei ook hun afzetprijzen, wat leidde tot de op twee na snelste stijging van afzetprijzen sinds het begin van de NEVI-reeks in 2002. Vooral producenten van consumentengoederen verhoogden in mei hun afzetprijzen.
De ontregeling van toeleveringsketens leek in mei iets af te nemen. Levertijden namen weliswaar toe, maar in de meest geringe mate sinds januari 2021. Toch kunnen de lockdowns in China nog tot ernstige vertraging leiden. Normaliter zijn goederen die met schepen worden vervoerd vier tot zes weken onderweg van de fabrikant in China naar de afnemer in Europa. De effecten van de lockdowns, die vooral vanaf april ongeveer een kwart van de Chinese industrie troffen, kunnen daardoor met enige vertraging merkbaar worden in Nederland, vooral omdat containertransport toch al langer duurde. Het is dan ook geen verrassing dat veel ondernemers hoge prijzen betaalden om nog meer voorraad op te bouwen van onderdelen en materialen, waarschijnlijk rekening houdend met nog meer ontregeling van toelevering in de komende maanden.