Economische groei terug van weggeweest
In 2023 ging de Nederlandse economie door een recessie met drie kwartalen waarin de economie kromp ten opzichte van het voorgaande kwartaal. Dat het jaar toch positief eindigde is opmerkelijk met een kwartaalgroei van 0,4%. Opmerkelijk inderdaad omdat het vooral gedragen werd door een historisch sterke groei van de consumptie.
In de eerste drie kwartalen hielden we met z’n allen nog de hand op de knip door de gestegen energiekosten en de inflatie die de koopkracht van huishoudens deed dalen. Waar kwam die historische groei van de consumptieve bestedingen ineens vandaan?Sinds enkele jaren maken wij gebruik van geanonimiseerde transactiedata uit het betalingsverkeer van ABN AMRO om dit soort opmerkelijke cijfers te ontleden en te duiden.
Op 3 oktober 2023 werd het wetsvoorstel eenmalige energietoeslag goedgekeurd. De uitbetalingen van de toeslagen vielen daardoor grotendeels in het 4e kwartaal van 2023. Er waren in Nederland circa 1 miljoen huishoudens die voldeden aan de criteria om de energietoeslag 2023 van EUR 1300 te ontvangen. Dit telde op tot circa 1,3 miljard aan uitkeringen in het 4e kwartaal van 2023.
Een eerder vergelijkbaar onderzoek met transactiedata uit 2023 toonde aan dat ruim 43% van de energietoeslag vooral via geldopnamen en pintransacties binnen drie weken zijn weg vond in de economie. Na wat rekenwerk kwamen mijn collega’s tot de inschatting dat ongeveer 25% van de totale consumptiestijging in het 4e kwartaal toe te schrijven is aan de uitkering van de energietoeslag aan huishoudens met een beperkt inkomen. De energietoeslag voor bestaanszekerheid deed dus zijn werk.
Als cijfers in het ene kwartaal onverwacht hoger uitvallen, dan heeft dit vaak zijn weerslag in het volgende kwartaal. Ook nu zal dit het geval zijn. Toch zijn de verwachtingen voor 2024 positief. In maart nam sinds een jaar de productieomvang van de industrie weer toe en stegen de nieuwe orders voor het eerst in twintig maanden. (U weet inmiddels of dit heeft doorgezet in april, ik bij schrijven nog niet.)
De economische groei zal dit jaar wel bescheiden zijn. Wij verwachten een groei van 0,7%. Het lijkt er op dat in 2024 de CAO-loonstijgingen groter zijn dan de inflatie. De koopkracht zal daardoor stijgen. Als de Europese Centrale Bank naar verwachting de rentes vanaf juni gaat verlagen, zal ook dit met enige vertraging positief uitwerken op de economie. Met enige vertraging, want “terug van echt weggeweest” zal pas in 2025 zichtbaar zijn.