Arbeidsmigranten als economische motor
In de zomervakantie ben ik naar IJsland geweest. Samen met mijn vrouw bracht een fly-and-drive ons naar en door dit prachtige land. De reisbeschrijving beloofde kennismaking met gastvrije IJslanders. Gastvrij waren ze er zeker, maar die kwam voornamelijk van werknemers met veelal een Poolse achtergrond. De toeristische sector floreert er door. Toerisme is er inmiddels de grootste inkomstenbron. Het heeft er mede voor gezorgd dat IJsland het Icesave debacle van 15 jaar geleden achter zich kon laten.
De financiële crisis in 2010 en de Coronapandemie zorgden voor tijdelijk dipjes in de ontwikkeling van het toerisme en daarmee de toename van arbeidsmigranten. Er ontstond een stroomversnelling in de vraag toen IJsland in 2021 een vierdaagse werkweek breed invoerde.
Ook in ons land wordt de vraag naar arbeidsmigranten ingegeven door tekorten aan werknemers. Het is een volledig “ingeburgerd” verschijnsel. Het gaat om grote aantallen werknemers, die complete sectoren draaiende houden. Schattingen van het totaal lopen op tot boven de 850.000 werknemers. En als de groei doorzet dan zullen het er in 2030 circa 1,2 miljoen zijn. Aan de vraag naar arbeid zal het niet liggen.
In juli publiceerde het Centraal Plan Bureau een rapport over de economische effecten van arbeidsmigratie. Die zijn niet onverdeeld positief. Iets waar ik niet direct aan dacht, is dat arbeidsmigranten weliswaar arbeid leveren, maar ze gebruiken ook goederen en diensten. Dat gebruik leidt tot extra vraag naar arbeid.
De krapte op de woningmarkt sluit aan bij dit argument. Er werken in Nederland in de bouw naar schatting 75.000 arbeidsmigranten, die huisvesting nodig hebben. Bijna 15% van alle werknemers in die sector. De nieuwbouw en renovatie van woningen zou veel verder achterblijven bij de doelstellingen zonder deze arbeidsmigranten. Aan de andere kant is er wel het argument dat innovatie in de bouw wordt geremd door de grote hoeveelheid goedkope arbeidskrachten.
We hebben te maken met een enorme krapte op de woningmarkt en een groot gebrek aan arbeidskrachten om te bouwen. We hebben in ons land al een aantal jaren de ambitie om tenminste 30.000 huizen per jaar meer te willen bouwen. Hoe dan?
Innovatie gaat dat niet morgen oplossen, in een sector waar bovendien meer dan een kwart van de werknemers 55+ is. Meer arbeidsmigranten om de motor draaiende houden?
Wellicht moeten er scherpe keuzes worden gemaakt om bepaalde arbeidsintensieve sectoren met overwegend arbeidsmigranten af te stoten. Hierdoor kan een herverdeling van schaarse arbeid tot stand komen die aansluit bij maatschappelijke behoeften. Mooi thema voor de verkiezingen.
Deze column verscheen eerder in Deal! Vakblad voor inkopers van de Nevi