Blauwdruk voor een groene bouwsector
De bouw en de exploitatie en gebruik van gebouwen was in 2020 goed voor zo’n 35% van de wereldwijde vraag naar energie. Verreweg de grootste bron van broeikasgasemissies komt echter van de exploitatie en het gebruik van gebouwen. Reden genoeg dus om in de hele keten CO2-neutrale stappen te zetten.
De gebouwde omgeving over 28 jaar
We maken een sprong naar 2050. In dit jaar is de gebouwde omgeving in Nederland – commercieel vastgoed en woningen – nagenoeg CO2-neutraal en alle gebouwen hebben een materialenpaspoort. Het is het resultaat van overheidsbeleid en gerichte investeringen in CO2-neutrale nieuwbouw en renovaties van bestaande gebouwen vanaf 2025. Het heeft zo goed als de hele keten – inclusief energievoorziening en infrastructuur - koolstofvrij gemaakt. De urgentie van stadsplanning is hoog en volledig gericht op een CO2-vrij energiesysteem.
Hoe zijn we daar gekomen? Elk nieuwbouwproject heeft vanaf 2025 voldaan aan alle energie-efficiënte normen die door de overheid werden ingesteld en is CO2-neutraal. Van alle gebouwen die in 2020 in gebruik waren, heeft zo’n 50% in het jaar 2050 nog steeds een functie. Terwijl in de periode 2010 tot 2020 per jaar gemiddeld zo’n duizend gebouwen energieneutraal of -positief werden gemaakt, is dit tempo vanaf 2025 opgevoerd tot duizend per dag. Het bleek een noodzakelijke ingreep in de gebouwde omgeving om het 2050-doel te bereiken.
Zonder het gerichte overheidsbeleid met een stringente energie-efficiëntierichtlijn voor de gebouwde omgeving (inclusief de nodige financiële prikkels daarin) was het niet gelukt. Ook de intensieve samenwerking tussen eigenaren, producenten van bouwmaterialen, installateurs, energiebedrijven en gemeenten speelden in dit verband een doorslaggevende rol.
Het aandeel van fossiele brandstoffen als energiebron voor gebouwen ligt in 2050 op zo’n 2%. Het is een reductie van 28%-punt ten opzichte van het aandeel in 2030. Ruim 90% van alle gebouwen in Nederland beschikt in 2050 over zonnepanelen in eigen beheer of kunnen indirect van zonne-energie gebruik maken.
Elektriciteit is de voornaamste energiedrager in de gebouwde omgeving. In 2050 is ruim driekwart van alle gebouwen in Nederland volledig geëlektrificeerd. Elektrische warmtepompen is de belangrijkste technologie om in de warmtebehoefte te voorzien.
De inzet van bio-energie is goed voor zo’n 25% van alle warmtebehoefte. De totale warmtebehoefte is echter tussen 2020 en 2050 met circa driekwart afgenomen, vooral omdat gebouwen een stuk energie-efficiënter zijn geworden, met name door het isoleren van gebouwen. Maar ook hebben hier meer bewustwording en een verandering in gebruikersgedrag flink bijgedragen. Met het isoleren van alle gebouwen is de vraag naar verkoeling van gebouwen afgenomen. Desondanks beschikt 70% van de huishoudens in 2050 over een airconditioner.
Het huis van de toekomst
Futurist Chriet Titulaer zei het al in 1989 met de opening van zijn Huis van de Toekomst: ‘we willen met dit huis mensen aan het denken zetten’. Technologie en robotica maakte het voor Chriet uiteindelijk allemaal nog waar ook. Nu is het momentum om nog meer en intensiever na te denken over ‘CO2-neutrale Gebouwen van de Toekomst’. Wil de nieuwe Chriet opstaan?