CO2-prijs de lucht in
Het EU ETS blijft voor Hans van Cleef een mooi maar kwetsbaar instrument. Een gereedschap dat bedacht is om CO2-uitstoot binnen de industrie- en energiesector te verminderen. Maar ook een instrument waar politieke doelen en winstbejag van beleggers en speculanten bij elkaar komen. Een lastige mix? Afgelopen maandag bereikte de prijs van EU ETS (EU Emission Trading Scheme) een nieuw hoogtepunt. De emissierechten die verhandeld worden onder het Europese emissiehandelssysteem stegen tot een koers van 40,64 euro per ton CO2. Daarmee zette de stijging door die begin maart 2020 al startte. In 2020 kwam de voornaamste steun van de toen nog te accorderen plannen om de Europese CO2-uitstoot in 2030 niet met 40%, maar met 55% ten opzichte van 1990 te hebben laten dalen. De recente steun voor de prijs kwam vooral door het koude weer en marktspeculatie. Door de lage temperaturen stoken we meer gas en gebruiken we meer elektriciteit om onder andere onze huizen te verwarmen, wat de vraag naar emissierechten omhoog stuwt. Kolen- en gascentrales draaien nu volop om aan de vraag te voldoen. Vooral tijdens de schemerluwte, oftewel op dagen dat er geen of weinig wind staat en de zon niet afdoende schijnt, is de noodzaak voor deze ‘op traditionele wijze opgewekte vorm van’ elektriciteit hoog. Op het moment dat energiebedrijven meer CO2 uitstoten, moeten zij extra emissierechten inleveren om deze uitstoot te compenseren. Als zij deze emissierechten niet meer op de plank hebben liggen moeten er dus extra rechten worden aangeschaft.
ABN AMRO Group Economics
Auteur heeft bank verlaten, zie tekst
Dit artikel is geschreven door Hans van Cleef
“Nu de prijs 8 keer hoger ligt, neemt de druk op de meest CO2-uitstotende bedrijven toe om stappen te ondernemen”
Maar is de recente snelle stijging van de CO2-prijs nu gunstig of niet? De voordelen zijn duidelijk. Een hogere prijs voor EU ETS-rechten geeft een prikkel aan bedrijven om te verduurzamen. En aangezien dit voor alle bedrijven binnen Europa geldt, gaat een hogere prijs niet ten koste van een concurrentiepositie (tenzij je het vergelijkt met bedrijven buiten Europa). Zeker nu de EU ETS-prijs hoger is dan de nationale CO2-heffing blijft de concurrentiepositie ook voor Nederlandse bedrijven gelijk met die in omringende landen. Een ander voordeel van de hogere prijs is dat het geloof in de werking van het instrument toeneemt. Jarenlang heeft de EU ETS prijs geschommeld rond de 5 euro per ton. Dit was volgens sommigen veel te laag om het een effectief instrument te noemen en verduurzaming te bespoedigen. Nu de prijs acht keer hoger ligt, neemt de druk op de meest CO2-uitstotende bedrijven toe om stappen te ondernemen. Zij hebben immers de meeste emissierechten nodig en betalen anders steeds meer. Het vertrouwen in het instrument stijgt.
Maar door de toename van marktspeculatie neemt ook de kans op winstnemingen toe. Het aantal CO2-emissierechten in omloop zal de komende decennia steeds meer afnemen. Tegelijk zal de marktspeculatie toenemen. Het mogelijke gevolg hiervan is een steeds verder oplopende volatiliteit en grote prijsbewegingen: omhoog, maar ook omlaag. Sterke prijsdalingen worden geregeld gevolgd door verontwaardiging bij beleidsmakers die pleiten voor een (nog) hogere CO2-prijs of een instrument dat een stabiele prijsontwikkeling kent. In tegenstelling tot de meeste bedrijven die de marktrisico’s kennen en daarmee om weten te gaan, kunnen sommige beleidsmakers niet altijd evengoed omgaan met deze marktwerking. Deze prijsbewegingen kunnen – zodra ze de ‘verkeerde kant’ opgaan – zorgen dat hun vertrouwen in het EU ETS weer ondermijnt wordt.