Column - De prijs van ons dagelijks brood
We houden ervan om te geloven dat duurzaamheid een kwestie is van de juiste keuzes maken. Minder plastic, meer zonnepanelen, wat vaker de fiets pakken… dat soort dingen. Ook de keuze voor onze voedingsmiddelen past in dit rijtje, maar dit blijkt vaak een stuk complexer. Hoewel het gezonder is om voor een salade te kiezen, hebben soms de bewerkte voedingsmiddelen de potentie om meer bij te dragen aan het verlagen van de ecologische voetafdruk dan die krop sla. En zo is het voeden van de wereld, zonder onze planeet uit te putten, verworden tot een evenwichtsoefening.
Milieu-impact
De mate waarin voedingsmiddelen duurzaam zijn hangt af van hoeveel energie er nodig is voor de verwerking, de opslag, de conservering en de koeling ervan, maar uiteindelijk ook hoeveel we ervan verspillen. En uiteraard speelt mee hoeveel en welke ingrediënten worden gebruikt in het maken van de voedingsmiddelen. Zo hebben alle ultra-bewerkte voedingsmiddelen die palmolie en/of sojaolie bevatten, een relatief hoge negatieve impact op het milieu. Misschien wel het meest.
Maar ook bijvoorbeeld het gebruik van vlees of melk als ingrediënt heeft veel invloed als het gaat om broeikasgasemissies in bewerkte voedingsmiddelen. Onderzoekers hebben namelijk ontdekt dat ultra-bewerkte voedingsmiddelen een stuk lagere milieu-impact hebben als ze geen of slechts kleine hoeveelheden dierlijke ingrediënten bevatten.
En vergeet ook niet het noodzakelijke verpakkingsmateriaal. Of het nu gaat om in hoge of lage mate bewerkte voedingsmiddelen, ze hebben meer verpakkingsmateriaal nodig dan onbewerkte voedingsmiddelen. Maar per saldo heeft het verpakkingsmateriaal waarschijnlijk de laagste milieu-impact van alle componenten en ingrediënten van een voedingsmiddel.
Verspilling
Wat echter ook voorkomt is dat de fabriek soms groener is dan de boerderij. Want ultra-bewerkte voedingsmiddelen kunnen per saldo ook bijdragen aan het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen. Ze hebben namelijk vaak geen koeling nodig, wat bij onbewerkte verse producten meestal wel het geval is. En door de toegevoegde ingrediënten in ultra-bewerkte voedingsmiddelen wordt vaak de houdbaarheid van het product verlengd. Dit zorgt er vervolgens voor dat de producten langer in onze voorraadkast kunnen worden bewaard, waardoor we ze minder snel verspillen. Volgens de BBC is uit onderzoek in het VK gebleken dat de verspilling van bewerkte groenten en fruit ongeveer 14% lager ligt dan die van verse groenten en fruit. De milieu-impact van verse groenten en fruit is echter wel een stuk minder omdat de hoeveelheid benodigde energie vaak ook lager is. En als je vlees verspilt, dan heeft dat een veel grotere impact op het milieu, omdat de productie ervan zo milieubelastend is.
Op dieet
Je begrijpt dat de keuze voor het perfecte dieet voor de zelf- en klimaatbewuste consument – met dus veel voedingswaarde en weinig milieu-impact – niet een eenvoudige is. Maar daar is ook over nagedacht door een groep van 70 voedsel- en klimaatwetenschappers uit 35 landen, waarvan de resultaten onlangs in The Lancet zijn gepubliceerd. Centraal in het advies staat het ‘Planetary Health Diet’. Dit gaat uit van een grotendeels plantaardig menu, maar ook weer niet streng vegetarisch. Zo mag je rood vlees eten, maar hooguit één keer per week. En kip en vis twee keer per week en zuivel dagelijks met mate. Het voorkomt meer vroegtijdige sterfgevallen én remt het verlies aan biodiversiteit af. Het klinkt haalbaar, tenzij je in een land woont waar de barbecue cultureel erfgoed is. In sommige landen worden dit soort voorstellen dan weggezet als een aanval op de vrijheid.De meest duurzame manier om voedsel te consumeren is door alleen zoveel te produceren als we eten. Dit is natuurlijk een utopie. Net zoals het een utopie is dat iedereen een grotendeels plantaardig menu volgt of gaat volgen. Uiteindelijk zal elke maaltijd een milieuprijs hebben en gaat het voeden van de wereld altijd ten koste van iets. Het is aan ons om de hoogte van die prijs niet te ver te laten oplopen.
(Photo by Thought catalog via Unsplash)