Column: Een brandende kwestie
Bij hittegolven met extreem hoge temperaturen en aanhoudende droogte in combinatie met veel wind, gedijen bosbranden doorgaans goed. In deze omstandigheden hoeft er maar iets te gebeuren – zoals blikseminslag, een klein vonkje, een brandende peuk of een andere menselijke nalatigheid – en de vlam slaat in de pan. Hier kunnen ze in Hawaï, Griekenland, Spanje, Portugal, Canada, Australië en nog heel veel meer landen over meepraten. Met de bijna dagelijkse berichtgeving hierover lijken het dit jaar zelfs meer bosbranden dan ooit.
Noord-Amerika
Het gaat te ver om alle recente bosbranden hier op te lepelen. Want ik denk dat ze haast wel door de vele nieuwsberichten hierover bij iedereen intussen in het geheugen gegrift staan. Met name het verwoestende effect van de bosbranden in Hawaï en Canada hebben veel indruk achtergelaten, althans bij mij.
Het aantal bosbranden in Canada is een stuk meer dan normaal. Vanaf begin dit jaar tot en met half augustus zijn inmiddels 5.591 bosbranden geregistreerd (dd. 8 augustus). Dit aantal ligt ruim 1.200 bosbranden boven het 10-jaars gemiddelde van 4.367 bosbranden per jaar. En nog steeds zijn er ruim 1.100 bosbranden actief in Canada. Wel valt op dat in die Canadese brandcijfers jaarlijks een grote variabiliteit zit. Als we naar het aantal verwoeste hectares kijken door al deze bosbranden, dan wordt het helemaal nog triester. Volgens de recente bosbrandstatistieken van Canada is inmiddels al ruim 13,3 miljoen hectare in vuur en vlam gezet, terwijl het 10-jaars gemiddelde op 2,1 miljoen hectare ligt. Een groot verschil. Die 13,3 miljoen hectare is te vergelijken met ongeveer 3,2x de oppervlakte van Nederland.
En hoe is de situatie in de Verenigde Staten (VS)? Volgens de laatste update van de National Interagency Fire Center is er in 2023 tot dusver (dd. 13 augustus) 1,6 miljoen hectare door bosbrand verwoest, verdeeld over 34.045 bosbranden. Dit zijn opvallend veel meer bosbranden in vergelijking met Canada. Maar het aantal verbrande hectares in de VS tot dusver staat in schril contrast met de 13,3 miljoen verloren hectares in Canada. Ook ligt het aantal verwoeste hectares in de VS flink onder het 10-jaars gemiddelde van 7,4 miljoen hectare. Het aantal bosbranden in de VS dit jaar ligt dus achter in vergelijking met ‘normaal’. Wat wel opvalt uit de brandcijfers van de VS, is dat de intensiteit van een brand sterker is opgelopen. Dus één brand heeft door de jaren heen jaarlijks steeds meer hectares slachtoffer gemaakt.
Europa
Tot slot de brandhaarden in Europa. Op 2 mei van dit jaar bracht de Europese Commissie (EC) nog naar buiten dat het bosbrandseizoen van vorig jaar in heel Europa (dat is dan circa 45 landen) het op één na slechtste ooit was. De brandschade in 2022 overtrof die van 2021 en werd alleen overtroffen door die van 2017. Het ging in 2022 om in totaal 16.941 bosbranden die 1,6 miljoen hectare in de as legden. Als we alleen naar de EU kijken dan ging in 2022 in totaal 837.212 hectare in vlammen op, verdeeld over 2.692 bosbranden. Dit is een toename ten opzichte van 2021 met respectievelijk 79% (hectare) en 61% (aantal bosbranden). Daarmee was 2022 in Europa duidelijk een piekjaar.
Gelukkig heeft het aantal bosbranden dit jaar het piekjaar 2022 niet overtroffen. Maar door vele berichtgeving over de desastreuze bosbrandverhalen in met name Griekenland, Spanje en Portugal dit jaar leek het wel alsof. Tot en met 5 augustus 2023 ligt het aantal bosbranden (en het verloren aantal hectares) ruim 50% lager in vergelijking met piekjaar 2022. En het is bovendien het laagste aantal bosbranden in vijf jaar en het minst aantal verbrande hectares in drie jaar tijd. De EU brandcijfers laten echter wel zien dat het aantal bosbranden in 2023 tot en met 5 augustus ruim boven het 10-jaars gemiddelde zit en dat er ook een stijgende lijn in het aantal zit. De kans is groot dat die lijn de komende jaren zijn relatief hoge niveau zal blijven vasthouden.