Column: Kabinet houdt haar klimaatkoers vast
Ik had begin september twee weken vakantie en viel bij terugkomst meteen met m’n neus in de boter: Prinsjesdag! Ik heb de koning zien spreken, het moment met het koffertje meegemaakt, veel gekeken naar de Algemene Politieke Beschouwingen en de reactie daarop van de premier gezien. En ik moet eerlijk bekennen, het was weer smullen. Helaas geen scherpe dialogen, spannende plotwendingen of gekruiste degens, maar wel een bijna lege schatkist. Logisch dat het allemaal wat flets was natuurlijk, want een demissionaire kabinet kan niet veel anders dan kleine beleidstapjes zetten. In ieder geval hield het kabinet op veel belangrijke thema’s genoeg koers om stilstand te voorkomen. Ook het thema klimaat bleef daardoor niet in de kou staan. En zowaar komen de klimaatdoelen binnen handbereik in veel klimaatsectoren. Dus toch nog een mooie cliffhanger.
Klimaatbeleidarmoede
Ik ben het eens met Kees van der Staaij: ‘Het verveelt nooit, Prinsjesdag’. Ik vind vaak de intro’s van de fractieleiders tijdens hun spreekbeurt erg leuk. Je hoort dat ze daar echt hun best voor hebben gedaan. Je krijgt immers geen tweede kans om een eerste goede indruk achter te laten. De één haalt een dichter, auteur of de Bijbel aan of begint direct bij de feiten, terwijl de ander wat vriendelijke dankwoorden uitspreekt over scheidende Kamerleden of wat ervaringsverhalen deelt van burgers of de eigen familiegeschiedenis van stal haalt. Die variëteit maakt het zo leuk. Daarna volgt – zeker in deze tijd – allerlei verkiezingsretoriek en de één na de andere oneliner om op TV te komen. Dat is vaak wel even doorbijten. De toon was echter dit keer vriendelijk, met soms wat humor.
Het ging natuurlijk veel over koopkracht en armoede, want veel mensen kunnen de gestegen energieprijzen en de hoge inflatie niet bijbenen met hun inkomen. Het kabinet geeft de koopkracht een impuls komend jaar en de toeslagen gaan omhoog om armoede te bestrijden. Het klimaat kreeg gelukkig ook genoeg aandacht in de Miljoenennota 2024, inclusief een reeks aanvullingen op bestaande klimaatmaatregelen. Dus zeker geen klimaatbeleidarmoede en zo kon er toch nog wat klimaatperspectief worden geboden aan ondernemend Nederland voor komend jaar.
De initiatieven in de Miljoenennota 2024 sluiten deels aan bij de oproep van bedrijven, instellingen en instanties voor een versnelde en structurele verduurzaming. Voor de maatregelen met grotere impact en nieuwe klimaatinitiatieven zullen we toch echt moeten wachten op de verkiezingen in november en moeten we waarschijnlijk veel geduld hebben met de klimaatplannen van een nieuw kabinet. Desondanks kan er komend jaar nog emissiereductiewinst worden geboekt in de grote klimaatsectoren, zoals industrie, elektriciteitssector, gebouwde omgeving, mobiliteit en landbouw.
Haalbaarheid klimaatdoelen
Klimaatneutraliteit in 2050 blijft de ambitie, ook voor een nieuw kabinet. Om dit doel te bereiken, is echter nog veel klimaatactie nodig in diverse sectoren van de Nederlandse economie. Elk onderdeel van de Nederlandse economie zal aan het klimaatdoel moeten bijdragen. Het goede nieuws is dat binnen veel van de economische sectoren van de Nederlandse economie de transitie naar een koolstofarme of –vrije manier van werken inmiddels in volle gang is. Een overheidssteuntje in de rug in deze transitie is echter altijd van harte welkom. Daarvoor heeft het demissionaire kabinet voor de klimaatsectoren aanvullende sectorspecifieke klimaatplannen gemaakt voor komend jaar. Mede aan de hand daarvan en de bestaande klimaatplannen heeft het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) onlangs het klimaatbeleid doorgelicht. Zij komen tot de conclusie dat de realisatie van het wettelijke 55%-doel in 2030 binnen handbereik ligt, maar dan moet wel alles meezitten. Het PBL geeft in dit verband aan dat ‘...vertraging door verkiezingen en formatie van een nieuw kabinet (en door eventuele wijzigingen in geagendeerde plannen) een extra bedreiging vormen voor het halen van dit doel. De speelruimte tot 2030 is zeer beperkt.’ Gezien de Nederlandse historie en traditie met lange kabinetsformaties is die klimaatvertraging eerder feit dan fictie.