Column: Zinvolle groene investeringen
Veel deskundigen zijn het er inmiddels over eens dat de inzet van koolstofopslag (CCS, Carbon Capture & Storage) onvermijdelijk is om de klimaatdoelen te kunnen halen. Met de bestaande decarbonisatietechnieken alleen gaan we het namelijk niet redden. En om de echte koolstofarme technieken die nu nog in de ontwerpfase zitten de kans te geven om tot wasdom te komen, is CCS een handige overbruggingstechniek. Om het ontkolen van vervuilende industriële processen in de EU te versnellen, heeft de EU onlangs een opslagdoelstelling van 50 miljoen ton CO2 per jaar in de hele EU voor 2030 geformuleerd. Maar is dit wedden op het juiste paard?
Onder het tapijt schuiven
"Ik geloof dat CCS een ongelooflijk potentieel heeft in onze race om klimaatneutraliteit te bereiken. En zonder koolstofafvang en -opslag en ook koolstofgebruik zal het praktisch onmogelijk zijn om de opwarming van de aarde te beperken tot de doelstelling van 1,5°C," zei de EU energiechef op een CCS Forum in Oslo eind vorig jaar nog.
CCS staat in het rijtje van ‘decarbonisatietechnieken’, maar hoort daar eigenlijk helemaal niet thuis, vind ik. Je vangt CO2 af van industriële processen en stopt het diep in de grond bijv. in oude gasvelden of onder de zeebodem. En je laat het daar permanent zitten, althans dat is te hopen. Het vervuilende proces blijft ondertussen voor een groot deel vervuilend. Daarin schuilt het gevaar dat investeringen in echte koolstofarme technologieën trager van de grond komen. Want door het creëren van nog meer capaciteit voor het opslaan van koolstof, krijgen bedrijven een prikkel om het echt koolstofarm of -vrij maken van hun eigen processen voor zich uit te schuiven.
Stinkende zaak
Kunstmestfabrieken produceren veel ammoniak en dat geeft grote stromen bijna zuivere CO2-gassen. Die stromen zijn zeer geschikt voor CCS. De afgevangen CO2 wordt gecomprimeerd, vloeibaar gemaakt en getransporteerd naar een opslaglocatie. Eén van de grootste kunstmest producerende bedrijven in Nederland heeft onlangs een grensoverschrijdende CO2-opslagovereenkomst afgesloten. Het bedrijf in kwestie gaat koolstof permanent opslaan op 2.600 meter onder de zeebodem voor de kust van West-Noorwegen. Het gaat om 800.000 ton CO2 en de kosten daarvan zijn naar verluidt EUR 194 miljoen. Dat is zo’n EUR 243 per ton. Tegen die prijs kunnen we in Nederland ongeveer 90% van onze uitstoot van broeikasgassen (BKG) ‘verminderen’. Het afvangen en opslaan van onze totale BKG-uitstoot in Nederland (158 miljoen ton in 2022) kost dan zo’n EUR 38,4 miljard. Dan schiet het huidige Klimaatfonds slechts EUR 3,4 miljard tekort. Maar dit lijkt me geen goed plan. Bovendien is er onvoldoende CCS capaciteit. Die capaciteit gaat de komende jaren naar verwachting wel hard groeien. Er wordt uitgegaan van 80 miljoen ton CO2 per jaar in 2030, ten minste 300 miljoen ton in 2040, en in 2050 zo’n 550 miljoen ton CO2 per jaar.
Misschien moeten we eerder voorrang geven aan investeringen in duurzame zaken die een meer nuttige bijdrage leveren aan de economie? Investeer bijvoorbeeld in R&D voor koolstofarme technologieën die helpen om de bedrijfsprocessen koolstofarm te maken. Of investeer in de doorontwikkeling van bestaande koolstofarme technologieën. Maar investeer vooral veel in kennis en kunde, om al het groene werk wat ons te wachten staat gedaan te krijgen. Zeer relevant. Dit betekent niet alleen investeren in het opleiden een aantrekken van meer elektriciens, installatie-, isolatie- en onderhoudsmonteurs, maar ook in bijvoorbeeld ingenieurs. Dit zijn de vrouwen en mannen die met de slimme oplossing komen. Van technologische doorbraken tot innovatie in biologisch afbreekbare verpakkingen tot verbeteringen in duurzaam afvalmanagement; zij zoeken naar de duurzame technische concepten en oplossingen op het gebied van infrastructuur, gebouwen, mobiliteit en energie-efficiëntie. De groene transitie vereist decarbonisatie in elke sector, en innovatieve technische oplossingen zijn nodig om dit te bereiken. Het vasthouden van talenten met de innovatieve technische oplossingen is ook een belangrijke voorwaarde in onze energietransitie, want CO2 kennis lekkage ligt op de loer.