Dat 2011 gevoel - een Q&A over de impasse rond het Amerikaanse schuldenplafond

Schuldenplafond wordt vrijwel zeker verhoogd, maar het pad zal hobbelig zijn

Democraten en Republikeinen zijn opnieuw verwikkeld in een bittere strijd over het schuldenplafond. Vorige week waarschuwde minister van Financiën Yellen dat de Amerikaanse overheid al op 1 juni zonder geld kan komen te zitten. Hoe zullen de ontwikkelingen de komende weken waarschijnlijk verlopen?

Hoe snel kan de Amerikaanse overheid zonder geld komen te zitten?

Mogelijk al begin juni, maar waarschijnlijker eind juli.

Technisch gezien hebben de VS al op 19 januari de administratieve schuldlimiet overschreden. Sindsdien vertrouwt het ministerie van Financiën op zogenaamde "buitengewone maatregelen" en aanzienlijke kasreserves om wanbetaling te voorkomen en de overheid soepel te laten blijven functioneren. Nu de belastinginkomsten de afgelopen maanden zwakker uitvielen dan verwacht, waarschuwde minister Yellen dat de overheid al op 1 juni zonder geld zou kunnen komen te zitten. Dit is waarschijnlijk een voorzichtige schatting, en zolang de regering half juni haalt (een belangrijke deadline voor belastingbetalingen), zal de schatkist waarschijnlijk genoeg in reserve hebben om het tot eind juli vol te houden. Toch zal het risico dat de overheid eerder zonder geld komt te zitten de leden van het Congres er waarschijnlijk toe aanzetten sneller tot een akkoord te komen.

Hoe verlopen de onderhandelingen?

Er wordt momenteel niet onderhandeld, omdat de Democraten en Republikeinen ver uit elkaar liggen.

Net als bij de impasse rond het schuldenplafond in 2011 is de Amerikaanse regering verdeeld. De Democraten hebben het presidentschap en controleren de Senaat, terwijl de Republikeinen de macht hebben in het Huis van Afgevaardigden. Alle drie de takken van de regering moeten wetgeving aannemen waarmee het schuldenplafond kan worden opgehoogd. Dat betekentdat er een akkoord tussen de twee partijen moet worden bereikt.

Op dit moment vinden er geen formele onderhandelingen plaats tussen Democraten en Republikeinen over maatregelen om het schuldplafond te verhogen, maar president Biden zal dinsdag een ontmoeting hebben met de Republikeinse Huisvoorzitter McCarthy. De Democraten willen een proces in twee stappen: 1. Een onvoorwaardelijke verhoging van het schuldenplafond; 2. Onderhandelingen over mogelijke maatregelen om het begrotingstekort te verminderen. De Republikeinen willen dat een verhoging van het schuldenplafond deel uitmaakt van een pakket maatregelen ter vermindering van het begrotingstekort. Het Huis heeft al een Republikeins voorstel goedgekeurd, waarin drastisch wordt gesnoeid in veel van de paradepaardjes van president Biden (waaronder subsidies voor hernieuwbare energie en kwijtschelding van schulden van studentenleningen). Dit ligt natuurlijk moeilijk bij de Democraten. Momenteel zijn de enige tekenen van een compromis afkomstig van de gematigde Democraat Manchin en de onafhankelijke senator Sinema, die beide partijen oproepen om te gaan onderhandelen over een oplossing.

Wat is de meest waarschijnlijke oplossing voor de impasse?

Een breed compromis dat het schuldplafond verhoogt en de uitgaven beperkt.

De twee meest waarschijnlijke uitkomsten zijn: 1) een last minute deal eind mei/begin juni, met een aantal limieten voor bepaalde uitgaven; 2) een opschorting van het schuldenplafond om meer tijd te geven voor onderhandelingen, mogelijk zelfs tot aan het einde van het begrotingsjaar op 30 september. In dat geval zal te zijner tijd een nieuwe confrontatie plaatsvinden over de goedkeuring van de begroting van de federale overheid. Dit zou op zich kunnen leiden tot een tijdelijke sluiting van de overheid, wat de eerste zou zijn sinds eind 2018-begin 2019. Hoewel er maar weinig tijd over is (de Senaat en het Huis zijn deze maand slechts acht dagen tegelijk in zitting), leert de geschiedenis dat de onderhandelingen hoe dan ook tot op het laatste moment zullen gaan.

Hoe kan een wanbetaling uitpakken voor de economie en de markten?

Een wanbetaling - of zelfs een bijna wanbetaling - zou zeer negatieve gevolgen hebben voor de financiële markten en zou de recessie versterken die waarschijnlijk al aan de gang is.

Een technische wanbetaling - waarbij de overheid couponbetalingen mist en daardoor credit default swaps activeert - is hoogst onwaarschijnlijk. Mocht de schatkist zonder geld komen te zitten, dan verwachten wij dat de overheid obligatiecouponbetalingen voorrang zal geven boven andere financiële verplichtingen, zelfs als dat betekent dat er fors moet worden gesneden in de uitgaven en dat de overheid gedeeltelijk moet sluiten. Echter, hoe langer dit zou duren, des te groter zouden de negatieve (en niet-lineaire) gevolgen voor de financiële markten en de economie worden. Ruwweg zouden bezuinigingen om binnen de schuldlimiet te blijven neerkomen op zo’n 10 miljard dollar per dag. Over een periode van twee weken zou dat neerkomen op ongeveer 0,5% van het bbp. En dat is dan nog ongerekend de multiplicatoreffecten, zoals vertrouwenseffecten en de gevolgen van een verkrapping van financiële condities (zoals door scherpe dalingen op de aandelenmarkten). Dit alles zou de bestaande recessiekrachten – samenhangend met hoge rentestanden en strengere kredietvoorwaarden voor banken - versterken en de verwachte milde recessie doen omslaan in een ernstiger recessie.

Een bijzonder effect van dit alles zou zijn dat de kapitaalmarktrente waarschijnlijk zou dalen, omdat de vraag naar ‘veilige havens’ waarschijnlijk de hogere risicopremies zou compenseren. Dit gebeurde ook tijdens de impasse over het schuldplafond in 2011, toen S&P de rating van de Amerikaanse overheid verlaagde van AAA naar AA+.

Welke prikkels hebben de Republikeinen om tot een compromis te komen?

Als het schuldplafond niet wordt verhoogd, zal dat de Republikeinen waarschijnlijk meer schade berokkenen dan de Democraten, afgaande op de ervaring van 2011.

Een cynicus zou kunnen aanvoeren dat het politiek gezien in het belang van de Republikeinen kan zijn om een wanbetaling toe te staan die een diepe recessie veroorzaakt, omdat dit de kans op herverkiezing van president Biden in 2024 zou kunnen schaden. De geschiedenis wijst anders uit. Na de impasse over het schuldenplafond in 2011 gaven de meeste kiezers de schuld aan de Republikeinen. Destijds was driekwart van de kiezers het oneens met de manier waarop de Republikeinen de crisis aanpakten. Mocht de regering de betalingen van de sociale zekerheid gaan uitstellen om wanbetaling te voorkomen, dan zouden veel Republikeinse kiezers daar ook de dupe van worden. Wij denken daarom dat de Republikeinen uiteindelijk ook een duidelijke prikkel hebben om een compromis met de Democraten te sluiten. Een verschil met 2011 is echter dat de Republikeinse meerderheid in het Huis relatief klein is. Dit kan het het voor Huisvoorzitter McCarthy moeilijker maken om voldoende steun voor een akkoord te krijgen.