Eén bonte kraai maakt nog geen winter
De economische groei van Nederland verraste in het tweede kwartaal. De groei van 1% ten opzichte van het eerste kwartaal overtrof de verwachtingen van alle voorspellers. Is dit de bekende zwaluw van een aanstaande economische zomer? Of blijven we kwakkelen met groei en krimp die elkaar afwisselen in opéénvolgende kwartalen. Het antwoord ligt deels bij u en mij als consument.
We spaarden ons suf tijdens de coronapandemie. Voor een deel was dit “onvrijwillig” spaargeld; we wilden het wel uitgeven maar konden dat niet. Volgens onze schattingen hebben consumenten in 2020 ongeveer € 37 miljard extra gespaard door de coronacrisis; 15 miljard daarvan was “onvrijwillig”. Na de pandemie is dit geld maar beperkt uitgegeven. De gedragseconomie leert ons dat mensen terughoudend zijn om eenmaal gespaard geld uit te geven. Het is zelf zo dat de spaarquote, het deel van het inkomen dat wordt gespaard of belegd ten opzichte van het beschikbare inkomen, ook nu boven het niveau van voor de pandemie ligt.
Om zaken in perspectief te plaatsen: 13% van de Nederlandse huishoudens geeft al hun inkomen uit. Iedere cent die binnenkomt wordt uitgegeven uit noodzaak. Hand-to-mouth huishoudens noemt men dit. Economische tegenvallers leiden snel tot schulden of het aanpassen van de uitgaven. Voor deze huishoudens geldt dat zij bij extra-inkomsten schulden aflossen of toch iets gaan sparen.
Hoge loonstijgingen, toenemende koopkracht en flink lagere inflatie hebben de consument niet verleidt tot uitgeven, terwijl de economie daar wel om vraagt. Zijn het de renteverlagingen door de ECB, die dominant in het nieuws waren het afgelopen half jaar? Hebben die mensen aangezet geld voor langere tijd vast te zetten in deposito’s? Dit is namelijk wel gebeurd. Is het de grote internationale onzekerheid rond Oekraïne en het Midden Oosten in combinatie met de energieprijzen die daar sterk door beïnvloed worden? Of doen de stevige kosten die de energietransitie met zich mee gaat brengen mensen aanzetten tot sparen?
Het consumentenvertrouwen is reeds 5,5 jaar negatief. Het CBS publiceert deze serie sinds 1986. Wat opvalt is dat de lange periode van negatief zijn geen uitzondering is. Eénmaal negatief dan zijn er sinds 1986 meerdere periodes dat het consumentenvertrouwen 4 a 5 jaar negatief is.
Dit maakt duidelijk hoe de consument in de wedstrijd staat: één zwaluw weet hij te relativeren, maar bij één bonte kraai vreest hij de winter en blijft sparen.
Deze column verscheen eerder in Deal! Vakblad voor inkopers van de Nevi