Geopolitiek buitenspel bij duurzame energie?
Het was in het najaar van 1973 dat ik 10 jaar oud op de snelweg E10, tegenwoordig bekend als de A7, fietste. Het was een autoloze zondag, de benzine was op de bon en “mijn” eerste oliecrisis was nog vooral leuk. Arabische olie producerende landen draaiden de oliekraan dicht als sanctie tegen het Westen.
Basaal gesteld worden prijzen van producten bepaald door vraag en aanbod. Bij de vraag naar olie is de stand van de economie sterk leidend. Gaat het economisch goed dan is er veel vraag en stijgt de prijs. Bij economische tegenwind is er minder vraag en daalt de prijs. Natuurlijk daarnaast is er de constante groeiende vraag naar meer olie en gas of beter energie.
De wereldbevolking groeit en dit leidt tot een toenemende vraag naar energie. Bij problemen rond het aanbod van olie draaide het in mijn herinnering bijna altijd om politiek of beter geopolitiek. Uitzondering daarop zijn orkanen in de Golf van Mexico die wel eens zorgden voor schaarste. Ook gas beweegt zich steeds meer naar een geopolitiek speelveld met o.a. gasleidingen die vanuit Rusland hele continenten doorkruisen en de toename van LNG.
De wereld van olie en gas draait om grootmachten in vraag (o.a. Verenigde Staten, China, Europa) en grootmachten in aanbod (o.a. Rusland, Saudi-Arabië, Verenigde staten). Recent ontstond er aan de aanbodzijde een nieuwe prijzenoorlog tussen OPEC (Saudi-Arabië) en non-OPEC (Rusland). Het coronavirus zorgde daarbij per direct voor de grootste vraaguitval ooit. De productie van olie ging echter door wat een overaanbod creëerde. In de Verenigde Staten leidde dit tot een gebrek aan opslagcapaciteit en resulteerde zelfs tot negatieve olieprijzen. Bij het kopen van olie kreeg je zelfs geld toe. Ongekend en een unieke situatie in de wereldgeschiedenis. Welke geopolitiek men ook bedrijft, men kan hoog en laag springen op geen enkele manier is oliewinning dan rendabel.
We zijn op weg naar een planeet waar fossiele energie minder belangrijk wordt. Duurzame energie is de toekomst, al denk ik dat de dominantie daarvan nog wel even duurt. Maar is daarmee ook geopolitiek op zijn retour? Ik ben bang van niet want om de energietransitie mogelijk te maken zijn andere grondstoffen nodig.
Neem bijvoorbeeld lithium, onmisbaar voor het maken van batterijen in elektrische auto’s. Het kan zomaar dat Bolivia, Chili en Australië ‘het nieuwe Saoedi-Arabië’ worden, omdat lithium in grote hoeveelheden in die landen is te vinden. Een ander voorbeeld is Congo dat over enorme hoeveelheden kobalt beschikt. Dat China in veel landen al belangen en strategische posities aan het innemen is, zegt genoeg.
Deze column verscheen eerder in Deal! Vakblad voor inkopers van de Nevi