Groene economische groeipijnen
Er is geen economische groei mogelijk terwijl we tegelijkertijd onze planeet moeten redden. Helemaal fout, de noodzaak tot redding biedt juist de handvatten tot economische groei. Zoveel meningen als er economen zijn, zoals altijd.
In 2011 publiceerde het Centraal Planbureau een beleidsnota met de titel “Groene groei voorlopig utopisch; groenere groei wel haalbaar”. Een wenkend perspectief noemt auteur Herman Stolwijk duurzame economische groei. “De combinatie van eindige voorraden grondstoffen en grenzen aan de draagkracht van de aarde betekent dat groene groei op den duur de enige weg is die de mensheid zicht geeft op een duurzame verbetering van de levensstandaard”. We zijn nu ruim 12 jaar verder en de voorgaande zin is inmiddels breed ingedaald op onze planeet.
In dat kader publiceerde collega Casper Burgering recent: “Economische groei en verduurzaming kunnen hand-in-hand gaan”. “Hand-in-hand” is niet helemaal “de noodzaak tot redding biedt juist handvatten tot economisch groei”, maar kameraden zijn het wel. Er is historisch een koppeling tussen economische groei en CO2-uitstoot. Om de klimaatdoelstellingen te halen is het cruciaal dat de CO2-uitstoot daalt. Als dit lukt terwijl de economie trendmatig groeit dan kunnen we spreken van een ontkoppeling.
Collega Burgering constateert dat er op mondiaal niveau op heel beperkte schaal sprake is van ontkoppeling. De toename van het wereldwijde bbp groeit namelijk sneller dan de uitstoot van CO2. Beide bewegen zich weliswaar nog in dezelfde richting, terwijl een echte ontkoppeling natuurlijk pas optreedt als de CO2 uitstoot daalt en een economie groeit. Gelukkig is daar al wel sprake van in grote delen van de wereld. Ontkoppelingsproblemen spelen vooral in ontwikkelings- en opkomende landen. In Europa en Noord-Amerika hebben veel landen inmiddels een krachtige ontkoppeling. Het lukt daar om energie-efficiënter te produceren, minder koolstofintensief te zijn en toch economisch te groeien.
Daarmee komen we bij het klassieke probleem in veel ontwikkelingslanden: er is geen geld voor gerichte investeringen, in dit geval in een koolstofarme economie. De klimaatcrisis is een globaal probleem. Om die aan te pakken zal er dus van ontwikkelde landen klimaatsolidariteit worden gevraagd.
De groeipijn zit ook in de waan van de actualiteit, vaak door de geopolitiek gedreven. Zo vervangt Pakistan gascentrales door kolencentrales, alleen om minder afhankelijk te zijn van olie- en gas producerende landen. Echte groene economische groei laat door dit soort ontwikkelingen nog even op zich wachten. Maar de tijd dat we uitsluitend gebruik maken van hernieuwbare energiebronnen en grondstoffen komt.
Deze column verscheen eerder in Deal! Vakblad voor inkopers van de Nevi