“Het nieuwe kwartje van….”, wie durft?
Op 1 januari 2026 zou ons een aanzienlijke accijnsverhoging op brandstof wachten. De sinds 2022 tijdelijke accijnsverlaging loopt dan af. De prijs van een liter benzine zou dan naar verwachting met zo'n 25 cent stijgen.
Eind augustus nam de Tweede Kamer echter een motie aan met het verzoek “de prijsstijging per 1 januari teniet te doen”. Het demissionaire kabinet pakte het op met de hoopvolle mededeling dat de accijnsverhoging mogelijk een jaar wordt uitgesteld.
Het is verkiezingstijd dus voor de regerende partijen is de angel er uit dat het een bepalend issue wordt voor de verkiezingen. Oppositiepartijen zijn natuurlijk ook niet tegen, om dezelfde reden. “Het nieuwe kwartje van ….”, kan immers zomaar de komende dertig jaar aan je partij kleven. Hoe het uitstel gefinancierd moet worden, is van latere zorg. Lees: voor een volgend kabinet.
Bij iedere accijnsverhoging de afgelopen dertig jaar voeren de koppen in de media termen als mokerslag, onbetaalbaar, rampspoed, massale sluiting etc. Er zou inmiddels geen benzinestation of supermarkt meer over moeten zijn in de grensstreek. Over hoe dit te duiden verschenen er recent twee onderzoeken.
De eerste is van de Rijksoverheid. Daarin constateerde men dat in periodes van accijnsverschillen het aantal tankbeurten in Duitsland en België flink steeg. Bij een afname van het verschil neutraliseerde dit weer. Ook constateerde men dat de brandstofprijzen weliswaar de afgelopen 15 jaar flink zijn gestegen, maar ten opzichte van inkomens en andere goederen en diensten even betaalbaar zijn gebleven.
Het tweede onderzoek is van mijn collega’s die onderzoek doen met geanonimiseerde transactiedata. Zij constateerden dat actief brandstoftoerisme zich tot een kleine groep bewoners (10%) in de grensregio beperkt. Het grootste deel van de Nederlandse huishoudens in de grensregio bleek hun tankgedrag helemaal niet aan te passen.
Een ander “rampspoed” neveneffect van het brandstoftoerisme zou zijn dat bewoners van de grensregio hun boodschappen doen in het buurland. Mijn collega’s constateerden echter dat het boodschappengedrag niet veranderde. Er vond slechts een verschuiving plaats van één à twee procent van de totale wekelijkse bestedingen aan boodschappen door bewoners in de grensregio.
Beide onderzoeken leverden nieuwe opvallende inzichten, tegen de perceptie van velen in. Politiek en beleidsbepalers zouden er op moeten acteren. Toch wordt het waarschijnlijk 1 januari 2027 voor de accijnsverhoging doorgaat. Mogelijk gaan we weer een lange formatie tegemoet. Het is voor alle partijen maar het beste om het tegen die tijd dan maar “partijloos” te benoemen tot het “Kwartje van Schoof”.
Deze column verscheen eerder in Deal! Vakblad voor inkopers van de Nevi