Van domino- naar sneeuwbaleffect?
Soms is een dikke bromvlieg voldoende om een soms wekenlang gebouwd dominokunstwerk te doen instorten. Die dikke bromvlieg zorgt voor een opeenvolging van onvermijdelijke gebeurtenissen: het domino-effect.
Als deze onvermijdelijke effecten zichzelf versterken - en vaak loopt het uit de hand - dan spreken we van een sneeuwbaleffect.
De extreem hoge energieprijzen eisen hun tol in het bedrijfsleven. Begin september waren er de eerste aankondigingen van productiebedrijven die hun activiteiten verminderen of helemaal stilleggen. Energie-intensieve sectoren zoals de aluminium- en de kunstmestindustrie hoorden bij de eerste slachtoffers. Met de huidige energieprijzen, concludeerden de bedrijven, is het niet mogelijk rendabel productie te draaien; doorberekenen van kosten is niet langer mogelijk.
De afschaling van activiteiten wordt direct veroorzaakt door hoge energieprijzen. Er zijn echter ook indirecte effecten. Het niet produceren van aluminium of kunstmest geeft problemen verderop in de keten. De auto-industrie of de agrarische sector zitten dan zonder een essentieel basisproduct. Feitelijk heeft iedere keten zo zijn eigen beginnend domino-effect.
Tot op heden is deze problematiek klein gebleven. Uit recent onderzoek van het Economisch Bureau van ABN AMRO bleek dat de winstmarges van 80 grote Europese bedrijven tot halverwege 2022 stabiel waren gebleven. Terwijl men zou verwachten dat die flink waren krimpen. Twee oorzaken verklaren dit. Ten eerste is het deze bedrijven goed gelukt de hogere kosten door te berekenen. Iets dat wij natuurlijk allemaal merken in onze eigen bestedingen. De inflatie rijst de pan uit.
Een andere verklaring is dat de hoge gasprijs bedrijven heeft aangezet tot het aanwenden van alternatieve energiebronnen, dan wel hun productieprocessen efficiënter zijn gaan inrichten. Positieve gevolgen van hogere energieprijzen zijn er dus ook.
Ondertussen blijven we er met z’n allen lustig op los besteden. Maar hoe lang nog? Het consumentenvertrouwen overtreft dieptes die de grote financiële crisis, de schuldencrisis in de eurozone en de Corona pandemie doen verbleken. De krappe arbeidsmarkt is echter een stevig fundament onder de consumentenbestedingen. De werkloosheid is laag. Maar hoe lang nog? Want we zien een kentering in sectoren waar de energieafhankelijkheid groot is. Een ander fundament onder de bestedingen is het spaaroverschot dat tijdens de pandemie is opgebouwd. Maar hoe lang nog? Want uit onze interne data blijkt dat deze geldberg aan het verdampen is.
De dominostenen ratelen. Arbeidsmarkt en consumentenbestedingen houden zich fier. De sneeuw is nog droog, daarmee is het slecht sneeuwballen rollen. Maar hoe lang nog?
Deze column verscheen eerder in Deal! Vakblad voor inkopers van de Nevi