Vulpennen dichten digigaten
Ik kreeg laatst een appje van mijn zus. Zij bedankte mij voor de ansichtkaart die ik vanaf mijn wintersportadres had verstuurd. ‘Kaartjes krijg ik nog maar zelden’, liet ze mij weten. ‘Zo leuk om er weer eens een te ontvangen’. Bij mij is het niet anders. Ik kan mij zelfs niet eens herinneren wanneer ik voor het laatst een handgeschreven brief in mijn brievenbus aantrof. Alles gaat tegenwoordig digitaal. In het internationale handelsverkeer is het niet anders. Ook daar speelt digitalisering een prominente rol. Het papierwerk dat bij handel van goederen en diensten komt kijken, verdwijnt. De administratie verloopt digitaal. Dat geldt ook voor de bijbehorende betalingen. De organisatie van internationale productieketens rust steeds meer op data. En die data zelf vormen op hun beurt ook weer voorwerp van handel.
Digitalisering verandert dus niet alleen de manier waarop goederen en diensten worden uitgewisseld, maar ook de wijze van produceren, omdat het ruimte biedt voor kostenbesparingen, bijvoorbeeld door verschillende vervoersmodaliteiten nauwer op elkaar aan te laten sluiten. Tevens helpt het internationale productieketens beter te coördineren, zodat bedrijven sneller kunnen produceren en directer op vraagveranderingen kunnen inspelen.
Zelfs de aard van wat internationaal wordt verhandeld, wijzigt door digitalisering. Nieuwe producten zien het levenslicht. Wat voorheen niet de grens over kon, kan dat tegenwoordig online wel, zoals bijvoorbeeld een doktersconsult. Bovendien maakt digitalisering de scheiding tussen goederen en diensten diffuus. Steeds meer bedrijven doen wat Apple doet: hardware producten koppelen aan software diensten.
Tijdens de coronacrisis is de digitale handel in een stroomversnelling gekomen. De waarde ervan steeg fors. Vermoedelijk staan wij nog maar aan het begin van een vergaande transformatie. De mogelijkheden van digitalisering zijn immers nog lang niet uitgeput. Integendeel, technologieën als 3d-printen, de blockchain en AI openen allerlei nieuwe deuren. Een groeiend aantal bedrijven begint de toepassingsmogelijkheden daarvan te ontdekken.
Toch zijn er ook beren op de weg. De digitalisering van handel schurkt aan tegen diverse nationale beleidsterreinen als belastingen, mededinging, consumentenbescherming en cyberzekerheid. Hoe kunnen nationale overheden hun prioriteiten op deze gebieden in overeenstemming brengen met vrij internationaal dataverkeer? En hoe zorgen zij ervoor dat hun ingezetenen het potentieel optimaal benutten en maximaal profiteren?
Dan is er nog discussie over normen en waarden. Wat het ene land ziet als maatregel ter bescherming van intellectueel eigendom, privacy en mensenrechten, beschouwt het andere land als protectionisme. Het is nog een hele tour om internationaal tot breed gedragen afspraken te komen die zowel de digitalisering van de handel bevorderen als de nationale soevereiniteit afdoende beschermen.
Hoewel het aantal internationale handelsverdragen rondom digitalisering achterblijft bij de razendsnelle ontwikkelingen op dit terrein, is er wel degelijk voortgang. Zo zijn de onderhandelingen over de EU Digital Markets Act in een finale fase beland. Het moment nadert dat regeringsleiders hun handtekening onder dit grensverleggende verdrag kunnen zetten, uiteraard met een fraaie vulpen op chique, geschept papier. (Philip Bokeloh)
Bron: deze column is eerder verschenen in ‘globe magazine’ van ‘evofenedex’.