Kleine krimp Nederlandse economie in 3e kwartaal 2022
Vandaag publiceerde het CBS* de groeicijfers voor het derde kwartaal. In de afgelopen drie maanden is het Nederlands bruto binnenlands product (bbp) met 0,2% gekrompen ten opzichte van het vorige kwartaal (k-o-k).
Het eurozone gemiddelde toonde in dit kwartaal nog een groei van 0,2%. Ondanks dit kwartaal van krimp behoort Nederland nog steeds tot de koplopers in de Eurozone als het gaat om herstel uit de pandemie. Vooral investeringen drijven het negatieve kwartaalcijfer. Deze namen af met -1,7% k-o-k. De subcomponenten die het cijfer drijven lichten we hieronder verder toe.
Consumptieve bestedingen nog steeds gestegen
Ondanks hoge inflatiecijfers en een historisch laag consumentenvertrouwen bleef de consumptie met een lichte stijging op peil (+0,1%). De bestedingen gingen voornamelijk naar diensten zoals cultuur, recreatie, horeca en vervoer. In tegenstelling tot diensten namen de uitgaven aan goederen af. Beiden kunnen voor een deel toegeschreven worden aan de pandemie. Destijds zijn veel uitgaven aan goederen naar voren in de tijd gehaald en vanwege de lockdowns is er nog een behoefte dienstenuitgaven in te halen.
Binnen het kwartaal waren het de maanden juli en augustus die maakten dat het consumptiecijfer voor het kwartaal als geheel positief was. Onze geanonimiseerde en geaggregeerde transactiedata laat zien dat het venijn in de staart van het kwartaal zat. In september is de consumptiegroei omgeslagen in krimp, zowel in uitgaven aan goederen als aan diensten. Wij verwachten dat deze omslag aanhoudt. Dat betekent een krimp van de consumptieve bestedingen in het vierde kwartaal.
Investeringen drijven bbp-krimp
Investeringen dragen sterk negatief bij aan het groeicijfer en zijn dan ook de hoofdoorzaak van de bbp-krimp. Deze daling heeft enkele oorzaken. De investeringen in transportmiddelen vielen zoals verwacht terug van de onverwacht sterke stijging die we in het tweede kwartaal zagen. Ook is er in het derde kwartaal minder geinvesteerd in woningen en in infrastructuur. Uit twee hoeken wordt het uitvoeren van dergelijke investeringen beperkt. Mileunormen zoals op het gebied van stikstof bemoeilijken het krijgen van een vergunning. Recent is deze barriere groter geworden door de van de Raad van State. Ook speelt de arbeidsmarkt hier een rol. Nog steeds bemoeilijkt de krappe arbeidsmarkt en het tekort aan technisch geschoold personeel het uitvoeren van veel bouwprojecten. Een laatste factor die investeringen in woningen raakt is de sterke stijging van de rentes.
Nog steeds een inhaaleffect in de dienstenuitvoer
De handel droeg in het derde kwartaal licht positief bij aan de groei. Een record aantal toeristen in Nederland hielp de dienstenuitvoer te stuwen. Een toename van de uitvoer van machines en voedingsmiddelen betekende ook groei van de goederenuitvoer. Sinds de pandemie zien we dat de dienstenuitvoer achter blijft bij de goederenuitvoer. In de grafiek hieronder zien we dat recent de dienstenuitvoer meer in lijn komt met de goederenuitvoer. Aangezien de uitvoer ten opzichte van het vorige kwartaal minder hard is gestegen dan de invoer, draagt het handelssaldo – export min import – met 1 procentpunt negatief bij aan het groeicijfer.
Overheidsconsumptie draagt negatief bij
De overheidsbestedingen zijn in het derde kwartaal gedaald met 0,1% k-o-k. Sinds de pandemie zijn de uitgaven van de overheid in de economie sterk toegenomen, denk bijvoorbeeld aan de uitgaven die de overheid heeft moeten doen voor vaccinatie- en testcentra. Nu de pandemie grotendeels achter de rug is zijn deze uitgaven niet meer nodig en neemt de bijdrage van de overheid aan het bbp af.
Onderliggende verdeling sectoren
De toegevoegde waarde per sector geeft een gemixt beeld van het bbp. Een aantal sectoren draagt positief bij; de landbouw, zakelijke diensten en delfstoffen (+1,9%, +1,1% en +3,9% k-o-k respectievelijk). Hiertegenover staan sectoren waar de krimp in toegevoegde waarde is ingezet, zoals de bouw, financiële diensten en handel, vervoer en horeca (-1,1%, -2,6% en -0,8% k-o-k respectievelijk). De industrie is in groei van de toegevoegde waarde gestagneerd. Voor meer informatie over sectoren, zie de sectorprognoses .
Op dit moment zijn we onze economische voorspellingen aan het herzien. De nieuwe ramingen zullen volgende week gepubliceerd worden.